పుట:Sahitya Memamsa, Sripada Kameshwar Rao.pdf/19

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

1 సాహిత్యం మేలనమ్.

2 పరస్పరసాపేక్షాణాం తుల్యరూపాణాం యుగపదేకక్రియాన్వయిత్వమ్. (శ్రాద్ధవివేక:)

3 తుల్యవ దేకక్రియాన్వయిత్వం, వృద్ధివిశేషవిషయిత్వం వా సాహిత్యమ్. (శబ్దశక్తిప్రకాశికా)

4. మనుష్యకృత శ్లోకమయగ్రంధవిశేష: సాహిత్యమ్ (శబ్దకల్పద్రుమమ్)

సాహిత్యశబ్దమున కిన్ని యర్థములున్నా ప్రాయికముగా నిర్దోషశబ్దార్థగుణ రసాలంకారరీతివిశిష్ట విషయమునే సాహిత్య మని వాడుతారు. దీనికే కావ్యమని యింకొక పేరు. మొదటి తరగతికి చెందినవి కావ్యప్రకాశాదులు, రెండవదానికి చెందినవి రఘువంశాదులు; అవి అనుశాసకములు, లక్షణగ్రంథములు, ఇవి అనుశిష్టములు లక్ష్యగ్రంథములు. మొదటివాటికి సాహిత్యశబ్దమున్నూ, రెండవవాటికి కావ్య శబ్దమున్నూ, ఉపయోగింపఁబడుతూన్నవి.

సాహిత్య శబ్దమునకు సర్వసాధారణముగా నీయర్థము స్ఫురించును. "సహితస్య భావ: సాహిత్యమ్" అనగా వెను వెంట నున్నవాని భావము "సాహిత్యము". అనగా సంయుక్తుఁడై, మిళితుఁడై, పరస్పరాపేక్షితుఁడై, సహగామియై యున్నవాని భావము "సాహిత్యము". "సహిత" శబ్దమున కొక యర్థము "సహగమనము" అని గ్రహించితిమి.

కాని యింకొక అర్థము కలదు. హి తేన సహవర్త తేతి