పుట:Neti-Kalapu-Kavitvam.pdf/240

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట ఆమోదించబడ్డది

శ్రీగణేశాయనమః.

వాఙ్మయపరిశిష్టభాష్యం

అనౌచిత్యాధికరణం

అనౌచిత్యం

ఈకాలపు శృంగారం యీతీరుగా ప్రాయికంగా చిల్లరశృంగారమని అది ప్రతిపాదితమైన కావ్యం చిల్లరకావ్యం క్షుద్రకావ్య మని నిరూపించాను. ఇదిగాక అనౌచిత్యమనే దోషం కూడా యీకాలపు కృతుల్లో కనబడుతున్నది ప్రకృతిభేదాన్ని అనుసరించి చేష్టాసంభాషణాదులను ప్రతిపాదించడం ఔచిత్యం. ఇది చెడినా రసభంగమవుతున్నది. యీసంగతినే

"అనౌచిత్యాదృతే నాన్యత్ రసభంగస్య కారణం"

(అనౌచిత్యంకంటె రసభంగానికి వేరే కారణంలేదు) అని ఆనందవర్ధనుడు చెపుతున్నాడు. ఔచిత్యం చెడితే వైరస్యం కలుగుతుంది. అనౌచిత్యం అందుకే రసభంగ హేతువని సాయిత్యవేత్త లంటున్నారు.

"ఓహో! శ్రీరాముడిహస్తాలకు ఉపచరిస్తున్న యీ
 గోపీధమ్మిల్ల కుసుమమాలలనురచించే ఆఅయోధ్యా
 నగరపు పుష్పలావికలభాగ్య మేమనవచ్చును."
    
"ఆ అయోద్యలో శ్రీరాముడి పదస్పర్శ ప్రతిదినమూ
 అనుభవించే ఆకృష్ణవేణి పుణ్యపరిపాకమహో!
 అలోకసామాన్యంగదా మనోహరమైన రాముడి