శృంగారాధికరణం
169
ప్రాచీనభారతవర్షంలో రాజత్వం ధర్మరక్షకత్వం సమానాధికరణాలుగా వుండేవి. అధర్మి అయినరాజును వేనుణ్నివలె పదచ్యుతుణ్ణి చేసేవారు. నాయకుడికి స్పుటధర్మరక్షకత్వం ప్రతిపాదితంగాక శాకుంతలాదుల కన్న తక్కువ కక్ష్యలో చేరుతున్న మేఘదూతలో సయితం.
"యక్షశ్చక్రే జనకతనయాస్నానపుణ్యోదకేషు
స్నిగ్దచ్చాయాతరుషు వసతింరామ గిర్యాశ్రమేమ." (మేఘ)
అని జానకీ స్నానపావనమైన వుదకాలుగలచోట వసతిచేసుకున్నాడని అతడి జానకీపాతివ్రత్యంమీది ఆసక్తి రూపమైనధర్మాన్ని విశదపరుస్తాడు.
"యాచ్ఞామోఘా వరమధిగుణే నాధమే లబ్దకామా"
అని అనిపించి ఉత్తములైన గుణవంతులమీది ప్రేమరూపమైన ధర్మాన్ని స్పష్టపరుస్తున్నాడు. శృంగారానికి ధర్మసంబంధి నాయకుడి ఆవశ్యకత యింతటిది గనుకనే సాహిత్యవేత్తలు
"అనురక్తలోకః తేజోవైదగ్ధ్య.
శీలవాన్ నేతా త్యాగీ కృతీ." (సాహి)
"ఉత్తమప్రకృతిపాయః
రసః శృంగార ఇష్యతే" (సాహి)
"లోకోత్తర నాయకాశ్రయేణ
శృంగారస్య పరిపోషాతిశయః" (సాహి)
అని నిరూపిస్తున్నారు శ్రీరాముడు. నలుడు, ఉదయనుడు యిట్టి ధర్మ పరతంత్రులు శృంగారనాయకులై భారతీయకావ్యంలో శృంగార తత్వాన్ని ప్రబోధిస్తునారు.
