శృంగారాధికరణం
151
శృంగారం.
కుమారస్వామి అన్నట్లు సర్వప్రాణులకు ఆనందజనకమైన మాన్మధానురాగంమీద ఆధారపడివున్నది గనుక శృంగారం మనకు ఉపాదేయ మవుతున్నది.
"స్త్రీతి నామాపి మధురం" అని అభినవగుప్తపాదులంటున్నారు.
"శృంగార ఏవ మధురః పరః ప్రహ్లాదనో రసః" (ధ్వన్యా.)
అని ఆనందవర్ధనుడు. వాల్మీకి కాళిదాసాదులు ఆశృంగారాన్ని ప్రతిపాదించి ఉత్తమకావ్యాలను మనకు ప్రసాదించారు. కనుక శృంగారం ఉపాధ్యం .
తటస్థాక్షేపం.
శృంగారం గ్రాహ్యంకాదు. అది ఆనందజనకం గనుక గ్రాహ్య మంటారా! భోజనాదులు సయితం ఆనందజనకమే. భోజనాన్ని ఆధారంచేసి యెందుకు కావ్యం రచించరాదు.?
1. "అన్నం బ్రహ్మేతి వ్యజానాత్" (తైత్తి. భృ)
2. "అన్నేన జాతాని జీవంతి" (తైత్తి. భృ.)
3 "ఆదిత్యో హ వై ప్రాణోరయిరేవ చంద్రమా!" (ప్రశ్నో)
4. తస్తై సహోవాచ ప్రజాకామోవై ప్రజాపతిః స తపోతప్యత
సతపస్తప్త్వాస మిధున ముత్పాదయతే రయిం చ.(అన్నం)
ప్రాణం చేత్యేతౌమే బహుధాప్రజాః కరిష్యత ఇతి. (ప్రశ్నో)
5. "యోయో హ్యన్నమత్తి యోరేతః సిగ్బవతి తద్భూయ ఏవ భవతి" (ఛాందో)
6. సోపోభ్యతపత్ తాభ్యోభితప్త భ్యో మూర్తి రజాయత యావై
సామూర్తి రజాయతాన్నంవైతత్. (ఔతరే)