“ఇంక తక్కినవన్నీ తేడాలే. అప్పుడు జర్మనీ ప్రాంసులోనికి కొంతదూరమే చొచ్చుకు వచ్చింది. అక్కడ నిలవరించారు ఆనాటి మిత్రమండలివారు.
“అప్పుడు రష్యా మొదటి నుండీ మిత్రమండలి తరపున ఉంది. ఈ రోజున రష్యా మొదట జర్మనీతో సంధి చేసుకొని, తర్వాత జర్మనీవాళ్ళ దౌర్జన్యంవల్ల యుద్దంలో చేరింది.
యింక యుద్దంలోని యిరువాగులవారి బలాబలాలను నిర్ణయించడం పూనుకొంటే తేలే అంశాలు:
1. జర్మనీ తన మొదటి ఓటమిని మనస్సులో ఉంచుకొని సంపూర్ణంగా తయారై యుద్దంలోకి దిగింది. కాబట్టే జర్మన్లకు యూరోపు ఖండంలో (రష్యా తప్ప) సంపూర్ణ విజయం చేకూరింది.
2. ఇవతల ఇంగ్లీషువారూ, ఫ్రెంచివారూ యుద్దానికి సిద్ధంగా లేరు. ముఖ్యంగా ఫ్రెంచి రాజకీయ నాయకులలోనూ, యుద్ద నాయకులలోనూ ఐకమత్యతలేదు. కాబట్టి జర్మనీదాడిని అడ్డుపెట్టడానికి నిర్మించిన మేజినాటు రక్షణశ్రేణి పూర్తికాలేదు. ఆ కారణం చేతనే ఫ్రాంసులోనికి జర్మనీ సైన్యాలు మూడురోజుల ప్రయత్నముతో జొరబడగలిగాయి.
3. పైగా ఫ్రెంచివారిలో దేశభక్తి ఉన్నా, పార్టీభక్తి ఎక్కువై, అదే జన్మాశయమై వారి దారిని కుంటుచేసింది. కొందరు ఆంగ్ల ప్రేమికులు, కొందరు జర్మన్ ప్రేమికులు, కొందరు రష్యా ప్రేమికులు, జర్మన్ ప్రేమికులు కొద్దిమందైనా బలవంతులు. కాబట్టి ప్రాంసు తనకు పూర్తిగా తెలియకుండానే ఆర్యన్ యుద్ద జగన్నాథ రథచక్రాల క్రింద పడి నలిగిపోయింది.
4. “ఇంగ్లీషువారు ప్రజా ప్రభుత్వవాదులు, యుద్దప్రియులు కారు కానీ, సామ్రాజ్యప్రియులు. యుద్దంకోసం దేశాన్ని తయారుగా ఉంచడం అన్నభావం వారిని క్రోధపూరితులను చేస్తుంది. రాజ్యం ముప్పాతిక హంజీదారుల చేతులలో ఉంది. అయినా తమ రాజ్యపాలన విషయంలో ప్రజారాజ్య విధానసూత్రం వారికి గాథాశయం. అది వారి స్వప్నం, వారి పోలీసులు, వారి న్యాయస్థానాలు, వారి న్యాయవిధానం ప్రపంచ శిఖరితం. ఆందుచేతనూ, వారి దేశం చుట్టూ తవ్వని బ్రహ్మాండమైన అగడ్తగా సముద్రం ఉండడంచేతనూ, వారికి వారు ఉత్తమ నావికులు అనే సంపూర్ణ నమ్మకం ఉండడంచేతనూ, వారి నౌకాబలం నిజంగా మంచిదవడంచేతనూ యుద్దము వస్తోంది అని వారికి తెలిసినా వారు యుద్ధానికి సిద్ధంగా లేరు.
“ఈ కారణాలచేత జర్మనీవారు అవిచ్చిన్నంగా విజృంభింపగలిగారు. కాని ఇంగ్లీషువారి ఓపికా, ఆంగ్ల సామ్రాజ్యముయొక్క సంపూర్ణశక్తీ జర్మనీ పైన ప్రయోగించ బడలేదు. ప్రయోగింపబడితే వారి వారి బలాబలాలు ఎలా ఒకదాన్ని ఒకటి ఎదుర్కోగలవో మనం చెప్పలేము.
“ఒక్కటిమాత్రం మిత్రమండలివారికి అతిబలం చేకూర్చగల సంస్థ ఉంది.
“ఆ సంస్థ అమెరికా, అమెరికావారు స్వాతంత్ర్యప్రియులు. అమెరికాలో ఎందరు ఇతర యూరోపియను జాతులవారు చేరినా ఆ దేశంలో పుట్టి మహావృక్షంలా పెరిగిన తత్వం మధ్యమాంగ్లతత్వం.
"అందుచేతనే అమెరికా వారికి ఆంగ్లేయులంటే మహాయిష్టం. ఆమెరికా కోటీశ్వరదేశం. ఆకాశహర్మ్యదేశం. ఏ పని చేసినా అమెరికా వారి అంచనాలు, ఆశలు,
