రామరాజభూషణకవి.
395
న్మండలపుండరీకహరినాకనివాసులు చచ్చియున్ బృహ
న్మండలపుండరీకహరినాకనివాసులు చిత్ర మెన్నఁగన్.
అర్థము. భండనభీమ = యుద్ధములయందు (శత్రువులకు)భయము బుట్టించువాఁడా, నిన్ను, ఎదిరి = తాఁకి, పాఱక = (వెన్నిచ్చి) పఱుగెత్తక, నిల్చిన, శాత్రవుల్ = పగతులు, బృహ...సులు,బృహత్ = గోప్పవైన, మండల = గుండ్రములైన, పుండరీక = వెల్లగొడుగులతోడ, హరి = గుఱ్ఱములమీఁద నాక = సుఖముగా, ని, మిగుల, వా = తిరుగుటకు, ఆస = స్థానమైనవారు. పాఱియున్ = పాఱిపోయియు, బృహ...సులు, బృహత్ = గొప్ప, మండల = (ఒక దినుసు) పాములకును, పుండరీక = పులులకును, నాక = నెలవగు (అడవినేలల) చోటుల, ని, పోయిన, వాసులు = కట్టుబట్టలు గలవారై యుందురు. చచ్చియున్, బృహ...సులు - బృహత్ = విశాలమైన, మండల = ఎఱ్ఱనైన, పుండరీక = కమలములవంటి, హరి = సూర్యునియందును, నాక = వైకుంఠమందును నివాసులు = ఉండువారు.
వీనికి నిఘంటు ప్రమాణములు :-
మండలశబ్దమునకు మండలం వర్తులే రాష్ట్రే శోణే ద్వాదశ రాజకే, దేశే దేవాలయే బింబే స్థలేషు నికదంబకే. శాశ్వతనిఘంటువు. పుండరీకశబ్దమునకు, పున్డరీకస్తు శార్దూలే దిగ్గజే నర్సపుంగవె, మునౌ ఛత్రే రాజభటే కృష్ణే క్లీ బేచ పంకజే. నానార్థరత్నమాల. హరిశబ్దమునకు. యమాని లేంద్ర చంద్రార్క విష్ణుసింహాంశునాజిషు, శుకాహికపిభేకేషు హరిర్నాకపిలేత్రిషు. అమరము. నాకశబ్దమునకు. నాకస్తు గగనే స్వర్గే వైకుణ్ఠే భూతలే శుభే. అని. ని. ఉపవర్గ. వా. వా గతి గన్ధనయోః అని ధాతువు ఆసవువలె శె అను ధాతువు వీనిమీఁద సరి చూచునది.
2. ఉ. వీరరసాతిరేకరణవిశ్రుత వేమనరేంద్ర నీయశం
బారభమానతారకహారసమానము నీభుజామహం
