రామరాజభూషణకవి.
375
తనగతి నిమ్మహాద్రిపయిఁ దన్మృదుపంచమ షడ్జ శయ్య కొ
య్యన నెలుఁ గిచ్చె వింటెప్రమదాకులకోకిలకేకిలోకమున్." ఆశ్వా 2 పద్య 17.
"సీ. వలుదగుబ్బలు ప్రసేవకవృత్తిఁ దగుగుబ్బ, కాయల కపరంజిచాయ లొసఁగ
లలితాంగుళీదళంబులు సమేళము లైన,సారెలపై రాగసంపద లిడ
పాణికంకణరుతుల్ ప్రాణానుబంధంబు, గలతాళగతి కనుగ్రహము లీన
నాలాపభంగి యత్యక్తసంవాదిస, మస్వరంబులకు గ్రామంబు లునుప
గీ. ప్రచురతా నామృతముల మూర్ఛనలచే న, చేతనంబులు చేతనరీతిఁ దనర
చేతనంబు లచేతనభాతి నొనర, వీణె వాయించు నొకయలివేణిఁ గంటి."
దీనిలోని విశేషము లావఱకు వీణావాద్యముంగూర్చి వర్ణించిన వారిపద్యములంజూచిన గోచరంబు లగు దృష్టాంతమునకు మనుచరిత్రంబునుండి యొకపద్యముం జూపెదను. ఎట్లన్నను :-
"సీ. తతనితంబాభోగథవళాంశుకములోని, యంగదట్టపుకావిరంగువలన
శశికాంతమణిపీఠి జాజువారగ కాయ,లుత్తుంగకుచపాళినత్తమిల్ల
తరుణాంగుళీధూతతంత్రీస్వనంబుతో, జిలిబిలిపాట ముద్దులు నటింప
నాలాపగతి సొక్కి యరమోడ్పుకనుదోయి, రతిపారవశ్యవిభ్రమముఁ దెలుప
గీ. ప్రౌఢిఁ బలికించుగీతప్రబంధములకుఁ, గ్రమకరపంకరుహరత్న కటకఝణఝ
ణధ్వనిస్ఫూర్తి తాళమానములు గొలుప, నింపు దళుకొత్తవీణ వాయింపుచుండె."
"శా. అజాబిల్లివెలుంగువెల్లికల డాయ న్లేక రాకానిశా
రాజశ్రీసఖ మైనమోమునఁ బటాగ్రం బొత్తి యెల్గెత్తి యా
రాజీవానన యేడ్చెఁ గిన్నరవధూరాజత్క రాంభోజకాం
భోజీమేళవిపంచికారవసుధాపూరంబు తోరంబుగాన్." ఆశ్వా 4. పద్యం 5.
ఇక్కడ కాంభోజరాగము జాలిరాగములలోనిది కావున నట్టిసమయమునందు సంగీతసంప్రదాయము ననుసరించి రామభూషణుడు చెప్పెను. ఇట్టి దుఃఖమునే వర్ణించుచు నాంధ్రకవితాపితామహుఁ డొకపద్యముం జెప్పె. ఆపద్యమునకును దీనికిం గలభేదముం జూపుటకు దాని నీక్రింద వివరించెదను. ఎట్లన్నను :-
"ఉ. పాటున కింతు లోర్తురె కృపారహితాత్మక నీవు ద్రోయ ని
చ్చోటభవన్న ఖాంకురము సోఁకెఁ గనుంగొనుమంచుఁ జూపి య
ప్పాటలగంధి వేదననెపం బిడి యేడ్చెఁ గలస్వనంబుతో
మీటినవిచ్చుగబ్బిచనుమిట్టల నశ్రులు చిందు నొందగ్గన్."
"సీ. వైణికవల్లకీశ్రేణీ నిమ్ముల మీటె, గాయక గాంధర్వగమక రేఖ
గాంధర్వగమకరేఖఁ బరాహతము చేసె, వాంశికవంశికావైభవంబు
