ఈ పుటను అచ్చుదిద్దలేదు
చావనూ చావదు; మిశ్రమ ప్రాంతాలు, తెగలు లెకుండాను పొవు. కేవలం మిశ్రమ ప్రాంతాలలోనే కాక ఇతర ప్రాంతాల ప్రజలకు కూడా తమ యిరుగుపొరుగుల, నాతిదూరస్థ ప్రజలలోనే గాక వివిధ దేశ ఖందస్థులతో కూడా అన్యోన్య సంపర్కం యెంతో అవసరం, అది సాధారణ సందర్భాలలో సాధ్యం కాకపోయినా, కొన్నికొన్ని సందర్భాలలో సంభవించుచునె యున్నది. ప్రపంచదేశాలలో పరస్పర సంస్కృతి సంపర్కం
ఒకప్పుడు రాజులు దండయాత్రలు చేసి దూరస్థ ప్రదేశాలను జయించేవారు. ఆయా దూరస్థ దేశ ప్రజలు విజెతలను అప్పుడు శత్రువులుగా పరిగణించినా ఆ శత్రువుత్వాలు స్థిరీభూతము అయ్యేవి కావు. విజేతలకు పాలిత ప్రజల సహకారము వారి నానందింపచేయడము అవసరమయ్యేది కనుక వారు త్వరగా మిత్రులుగా మారేవారు. తదనుగుణ్యంగా పాలిత ప్రజలను యెడతగని వైరమును పూనక రాజు అను పేరు పెట్టుకొని చక్కగా పాలించువాని కెల్ల విధేయులుగానే ఉండేవారు పరస్పర స్నేహంతో బాటు పాలక వర్గ లక్షణాలు పాలిత వర్గాలకు పాలితవర్గలక్షణాలు పాలకవర్గాలకు సంక్రమించేవి.
నాటి రాజుల దండయాత్రలు కేవలం ఘాతుకత్వ దుర్జాహప్రేరితములు కావు. "అసంతృప్తర్ద్విజానష్టు సంతృతారివపార్ధివ:" అను సూత్రము ననుసరించి ఒకానొక విజయాపేక్షతో సవ్యమైన సూత్రము ననుసరించి శాస్త్రీయ పద్దతిపై జరిగట్లు కనిపించుతుంది. ఆ రాజుల వెనుక ఆ దేశపు పండితులు వైతాళికులు పరివారాలు (నటనకత్తెలు కూడా) తరలి వెళ్ళేవారు. యుద్ధంలో గెలుపో ఓటమియో స్థిరపడేదాకానే శతృత్వంకాని, యెవరికో ఒకరికి ఏదో యొకటి సంబవించగానే విరోధాలకు స్వస్తి, విజయోత్సాహాలలో ఉభయులు పాల్గొనడాలు, ప్రస్పర స్నేహమునకు పునాదులు పడేవి. నాటినుంఛి ఆ దేశాల మధ్య రాయబారాలు, వాణిజ్యాలు, పండిత సంచారాలు, విజ్ఞాన పరిచయాలు, కళాసమ్మేళనాలు జరుగుతూ వుండేవి. మన దేశ కళలఓ శాస్త్రాలలో కొన్ని గ్రీకు పోలికలను, వారి కళలు భాషాశభ్దములు మొదలగు వానిలో కొన్ని భారతీయ లక్షణాలను పోలికలును కలగడానికి కారణం
గరిమెళ్ళ వ్యాసాలు
