38 భాస్కగశతకము. M దానొనరించుపని కంతరాయము గలుగకుండు కయి గాడిద కాళ్ళకు పసు దేవుఁడు మొక్కినట్లే ప్రపంచమున మనుష్యుఁడు తన పసి నెర వేర్చుకో నుట కొక యల్పుని బార్ధించినను గాని వలన దోషము లేదు, చ. ఘనుఁడొక వేళఁ గీడ్పడిన ఈ గ్రమ్మజ సౌతన లేమి పోసగా గను గొననొక్క సత్ప్రభువు గాక నిరాథము లోప రేండుం బెన జెజు నెండినట్టితరి , బెల్లున మేఘుఁడు గాక నీటితో డనుపఁ ముపారముల్ శతశ • తంబులు చాలునటయ్య
- స్క.రా.
39 టీ. భాస్కరా! ఒక వేళస్ = ఒకప్పుడు, ముసుఁడు = గొప్ప వాఁడు (ఆధికుడు) కీడ్పడినన్ = కీడు చెందిన మెకల దరిద్రు డైనచో) క్రమ్మ ఈ? -మరల (తిరిగి) ఆపని లేమి = ఆతనిదరిద్రము( పేదఱికము) వాపఁ గాన్ - తీసి చేయుటకు (పోఁజేయుటకు, ఒక్క సత్ప్రభువు గాక - ఒక గొప్ప మంది రాజుగాక (అనఁగా మహారాజునుట)నర + అధములు - తుచ్ఛులయిన మనుష్యు, ఎందఱున్ = ఎంతమందియైనను, (చాలమంది కూడినను) ఓపరు- సమర్థులు కారు(తగరు ఎట్టులనఁగా :- పెను చెఱువు= గొప్ప తటాకము ( పెద్ద చెఱువు ఎండిన + ఆట్టితటిన్ = శుష్కించిన సమయమున (పట్టినప్పుడు ) పెల్లునన్ = వెంటనే, నీటితో = జలము చేత (పుదకముచే) తను = తృప్తి నందించుటకు (నిండించుటకు మేముఁడు గాక జు జలధరము గాక , (మబ్బయిన చోఁదగును 7 • నితు షారముల్ = మంచుబిందువులు, శతశకంబుల = వేయిగియె నను. చాలునటయ్య = సమర్థములగునా (కావనుట ) తా. గొప్పకటాకము ఎండిపోయిన సమయమున మరల నిండింపఁదల చిసమ బ్బేతగును గాని మంచుకణము లేన్నై నను జాలనట్లే మనునకు బేద తిక ముతటస్థించినచో దానిని నివారింప నొక మహారాజుతగును గాని యల్ప మానవులు వేయి మందయినఁ చేయసములు గారు. ఘనుఁడు= గొప్పవాడు, మేఘుఁడు అని యర్థములు. టీకా తాత్పర్యసహితము. 39 ఉ. చంద్రకళావతం సుకృప చా. నినాఁడు మహాత్ము డైనఁదా సాంద్రవిభూతి: బాసియొక ఆ జాతి నిహీను' గొల్చి యుంట యో గీంద్రను తాంద్రీపద్మముతి హీనతనొందుట కాదుగా హరి శ్చంద్రుఁడువీర బాహు : జంబుగ గొల్వఁ డెనాఁడు భా. 40 టీ. కయోగీంద్ర=ముని ఎర్యుల చేన, నుత- పొగడఁబడు ,ఆంఘిపద్మ = చరణాంబుజములు (పొదపద్మములు) కలవాఁడా, భాస్కరా ! మహా శ్ముఁడు + ఐనన్ - (మనుజుఁడు) ఘనుఁడ యినను (గోప్పవాడయినను) చంద్రక ?" + అవతః సుకృప = శశి రేఖ శిభూషణము గాఁ గల శివుని యొక - దయ, చాలని నాఁదు. లేని నాఁడు (సరిగా నియప్పుడు) TE" - ఆమనుష్యుఁడు, సాంద్రవిభూజా = గొప్ప యైశ్వర్యమును (ఘన సంపద :) సాసి - ఎదలి (విడిచి) ఒక జాతి విహీనునిన్ = ఒక కులభ్రష్టుని (నీచవంశ మువానిని) గొల్చి ఉండుట = సేవించియు కుట, మతివిహీనత బుద్ధి లేమి , (తెలివితక్కు) కొదుగా = కాదుగదా, నాడు పూర్వము, హరిశ్చంద్రుడు • హరిశ్చంద్రుఁడు = ఒక చ క ఏర్తి, ఇతనికండ్రి ప్రశంకువు, భార్య చంద్రమని, కొడుకు కోహితాస్యుఁడు, మంత్రి సత్యకీర్తి. ఇతఁడు మహా హ్యాసంధుఁను. ఒక నాఁడు దేవేంద్రుఁడు సుధర్మాభ్యంతరమునఁ గొలువు దీరియున్న పును, ఆచటనుండిన మహకులంగని ప్రపంచములోపలఁ దామె జిగిన వార ఫల సత్యసంధుఁ డెఁడని ప్రశ్న చేముఁగా పసిష్ఠమహర్షి శ్చంద్రుని పలికెను. ఆమాటకు విశ్వామిత్రుఁడు సహింపక హరిశ్చంద్రు డంత సత్యనంతుఁడా యతనిని చూడుమని శపధముచేసి యతకి చాల డుములు కలుగఁజేసెను. ఆది యెట్లనినఁ దొలుత నీతని రాజ్యమున దానరూపమునఁ బరిగ్రహించి (యసంతరమంతకు ముందు, ఇతఁడు యిచ్చునలు వాగ తము చేసియుండిన ధనమునిమ్మని నిర్బంధించి దానికి తన భార్యనమ్మించి చండాలుని గొల్చున బ్లును స్మశాన భూమియందు నివసించునట్లును జేసి యితని కొడుకును సొముచే గణపించి' చంపి యాల నిరపరాధయయిన యితని భార్య పై శిశుహత్యాసాతకమును . బొంకించెదను మునకా
