గుడ్డవృత్తులు.. కొలుచు, గుత్త చేలు,
గ్రామాంసములు నాధినేల లెల్ల
చనువరుల కమ్మజూపు నిచ్ఛావిహారవర్తి
వాడేమి గానున్నవాడొ మీద'
ఆ కాలమందు పలువురి బ్రాహ్మణుల యిండ్లలో గ్రంథాలయము లుండెడివి. హర్షుడు తన వైషధమందు 'మూర్ఖాంధకూప పతనాదివ పుస్తకానాం' అని యుండెను. నిగమశర్మ అక్క 'పుస్తక భాండాగారంబు నిజభర్తృ హస్తాంతరంబున ఆశుశుక్షణి శిథిల బంధన యాచక ప్రముఖోపద్రంబులవలనం బాచి ప్రోచుచు' రక్షించెను. తాటియాకుల కట్టలకు ఆగ్ని శైథిల్యము, పురుగులు, యాచకులు, ముఖ్యశత్రువులు. నిగమశర్మ ఒకనాడు 'చలిది వంటకంబు గుడుపం జనుదెంచినప్పుడు' అతని యక్క 'నిజనందనుం జిరుతవాని మేనల్లుని నిందమని చంకకిచ్చి' ఎచటి కేగెదవు మీ బావ బంతి నారగింతువుగాక అని చెప్పి వడ్డించి పిమ్మట,
"ఇంతలు నంతలు నగు తన
సంతానము చంటవెంట సందడి సేయన్
ప్రాంతమున నిలిచి తమ్ముని
కుంతల బంధంబు విడిచి కుశలాశయయై"
ఎలయు సీత్కారములతోడ నీళ్ళుగుక్కి
యంటు సంటులు పరికించి యంట్లబొడిచె
గోరు ముక్కుల దిగదువ్వి తూరుపెత్తి
నెరుల గలిగిన పేల నన్నింటి దిగిచె
"మెడమన్ను నలచి యలకలు
ముడిగొని నిజ పాణిపద్మములు గరగరగా
గడుగుగొని తనకు మరదలు
విడె మొసగుచు పసిమి పసిడి వీవన వీవన్."
"చేటికానీత పీఠీకాసన యగుచు
పద్మకర్ణిక కొలువున్న పద్మవోలె
