పుట:Abaddhala veta revised.pdf/225

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట ఆమోదించబడ్డది

11. The Anatomy of Human destructiveness 1973

12. To have or to be 1975

ఇంకా ఎన్నో ప్రామాణిక వ్యాసాలు జర్మన్,ఇంగ్లీషులో కొన్ని గ్రంథాలు ఎడిట్ చేశారు అందులో హ్యూమనిజంపై ముఖ్యమైనవి వున్నవి.

- మిసిమి మాసపత్రిక, మార్చి-2001
ఎం.ఎన్.రాయ్ ఇలా చేశాడా!
(ఆంస్టర్ డాంలోని "అంతర్జాతీయ సాంఘిక చరిత్ర" ఆర్కైవ్స్ లో నుండి
తెప్పించిన పత్రాల ఆధారంగా తొలుత వెల్లడిస్తున్న గాధ)

ఎం.ఎన్.రాయ్ (1887-1955) జీవితంలో ఒక ఘట్టం ఇన్నేళ్ళుగా మర్మంగా వున్నది. ఆయన తొలి భార్య ఎవిలిన్ 9 ఏళ్ళ కాపురం తరువాత హఠాత్తుగా విడిపోవడం ఎందుకో తెలియలేదు. ఎవిలిన్ ట్రెంట్(1892-1970) శాంతిదేవి అనే పేరిట కమ్యూనిస్టు అంతర్జాతీయ ఉద్యమంలో పనిచేసి, రాసింది. ఆ కాలంలో తన జీవిత విశేషాలు గ్రంధస్తం చేసిన మానవేంద్రనాధ్ రాయ్ (తొలిపేరు నరేంద్రనాధ్ భట్టాచార్య) ఎవిలిన్ ప్రస్తావనే తీసుకురాలేదు. విడిపోయిన తరువాత ఉభయులూ పరస్పరం మౌనం దార్చాలని ఏదైనా అంగీకారానికి వచ్చారేమో అనుకున్నాం. శిబ్ నారాయణ్ రే, వి.బి. కర్నిక్, హెయిత్ కాక్స్ మొదలైన వారి పరిశోధనలలో కూడా ఎవిలిన్ విడిపోవడంపట్ల వివరణ లేదు.

ఇప్పుడు లభించిన పత్రాలవలన ఎవిలిన్ కొన్ని విషయాలు వెల్లడించినట్లు ఆధారాలు తెలిశాయి. రాయ్ దంపతులకు సన్నిహిత మిత్రుడు, ఇండోనేషియాలో కమ్యూనిస్టు ఉద్యమ నిర్మాత, రెండో ప్రపంచ యుద్ధకాలంలో నాజీలచే హతమార్చబడిన స్నీవ్ లైట్ పత్రాలలో ఎవిలిన్, రాయ్ ఉత్తరాలు వున్నాయి. స్నీవ్ లైట్ డచ్ వాసి. అతని పత్రాలు నేడు ఆంస్టర్డాంలోని అంతర్జాతీయ సాంఘిక చరిత్ర సంస్థలో భద్రపరిచారు. వాటి ఆధారంగా కొన్ని సంగతులు తెలుస్తున్నాయి.

1917లో అమెరికాలోని న్యూయార్క్ లో పెళ్ళాడిన ఎం.ఎన్.రాయ్, ఎవిలిన్ లు 9 సంవత్సరాలు కలిసిమెలసి వున్నారు. మెక్సికో, రష్యా, యూరప్ దేశాలలో అంతర్జాతీయ కమ్యూనిస్టు పార్టీలో కృషి సాగించారు. లెనిన్, స్టాలిన్, ట్రాటస్కీ, బరోడిన్ లతో పనిచేశారు. భారత కమ్యూనిస్టు పార్టీని 1920 అక్టోబరులోనే తాష్కెంట్ లో స్థాపించి, పెంచి పోషించారు. పత్రికలు నడిపారు. భారత కమ్యూనిస్టులకు డబ్బు, సలహాలు,పత్రికలు, సాహిత్యం పంపారు.

కనుక ఎవిలిన్-రాయ్ దాంపత్యం ప్రాధాన్యతను సంతరించుకున్నది.