70
ఆంధ్ర కవిత్వచరిత్రము
ప్రథమ
ముగాని, భేదముగాని యుండఁదగదనియు, రెంటికి నవీనా భావసంబంధమును బరివూర్ణైక్యమును నుండవలయుననియు. వీరిమతము.
కావ్యశక్తిజన్మ ప్రకారము.
కావ్యశక్తి సాధారణబుద్ది కతీతమగు సంత రాత్మ వలన జనించుచున్నది. ఆయంతరాత్మ యాధ్యాత్మిక ప్రభావ మున వస్తువులఁ దిలకించి యందలి యలౌకిక ప్రభను, నుత్తేజక శక్తిని పొత్కృతమును నా థ్యాత్మికశక్తిసూచకమును నగు. సరసవాక్కులఁ బ్రదర్శించును. అంతరాత్మ బుద్ధి యహంకారము మొదలగు మానవశక్త్మును వశముఁగొని కావ్యసృష్టికిఁ గారణ భూతమగుచున్నది. ఈయంతరాత్త శక్తి ప్రభావమున 'మెద డును, హృదయమును, నాళములును గంపితములగుచున్నవి.
వైదిక ద్రష్టల కావ్య నిర్వచనములు.
వైదిక ద్రష్టలు కావ్యమును 'సదనాదృతస్య ' నునఁగా “సత్యజన్మ స్థానాగత' మని వక్కాణించి కావ్యము బుద్ధికి సతీత మగు సంత రాష్ట్ర ప్రభావమున జనియిం చుసని నిర్దేశించిరి. జాగ్రూపమునఁ బరిణమించుటలో నీవిషయసాక్షాత్కారము నకుఁ గొన్ని మార్పులు గలుగుచున్నవి. అనేకములగు ససంగతవిషయములు పెల్లు వెల్లువగ మనకుఁ దట్టుచుండును. వానినెల్లం బరిశీలించి భావమునకును, వాక్కునకును సనిరుద్ధ్య సంబంధ మును గల్పించుట మనపని. వాక్కు అంతరాత్మ నుండి రహస్యం ముగ వచ్చి మనలోఁ బాతుకొని యుండును. అట్లు పాతు కొనియుండిన వాక్కును గవిత్వోద్రేకమునను భావోద్రేకము నను మనము మార్పు చేయువిషయమును వైదిక ద్రష్టలు
