పుట:భరతరసప్రకరణము.pdf/81

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


వైముఖ్యమశ్రుచామర్ష ఇత్యాద్యైరనుభావ్యతే,
తజ్ఞానం శ్రవణాదృష్టి రనుమానాచ్చ వా భవేత్.

326

అన్య స్త్రీ సంభోగము నెఱుఁగుటచే ప్రియునియందుఁ గలుగుతాపము ఈర్ష్యామాన మనఁబడును. ఇది అభాషణము, ఉపాలంభము, బెదిరించుట, కొట్టుట, వైముఖ్యము, కన్నీరు, ఓర్వమి, ఇవి మొదలైనవానిచే నెఱుఁగఁదగినది. దీని నెఱుఁగుట వినికి, చూచుట, అనుమానము (ఊహించుట) ఈమూఁటిలో దేనివలననైన నగును.

శ్రవణాదీని నిరూపయతి

,

శ్రవణం దూతికాదిభ్యో దృష్టిస్సాక్షాద్విలోకనమ్,
అనుమానం స్వప్నగోత్రస్ఖలనాదిభిరుచ్యతే.

327

శ్రవణ మనునది దూతిక మొదలయినవారివలన వినుట, దృష్టి యనునది ఎదురుగఁ జూచుట, అనుమాన మనునది స్వప్నమందు పేరు మార్చి పిలుచుట మొదలయినవానిచేతఁ గలుగునని చెప్పఁబడుచున్నది.

ప్రవాసవిప్రలంభలక్షణం

దేశాంతరస్థితిర్యాతు ప్రవాసస్సో౽భిధీయతే,
కార్శ్యపాండిమనిశ్వాసచింతాదైన్యాశ్రుగద్గదాః.

328


లంబాలకత్వమిత్యాద్యా అనుభావాస్సమీరితాః,

నాయికానాయకుల దేశాంతరస్థితి ప్రవాసవిప్రలంభ మనఁబడును. ఇందు చిక్కిపోవుట, తెల్లనౌట, నిట్టూర్పు, చింత, దైన్యము, కన్నీరు, లంబాలకత్వము మొదలయిన యనుభావములు గలుగును.

శాపవిప్రలంభలక్షణం

శాపస్తు జాడ్యజాచ్ఛాపాత్ సుదూరే వాథ సన్నిధౌ.

329


చింతాసంతాపనిశ్వాస పాండిమాద్యనుభావభాక్,