పుట:భరతరసప్రకరణము.pdf/72

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


దధ్యాదివ్యంజనైశ్చించామరిచ్యాదిభిరౌషధైః,
గుడాదిమధురద్రవ్యైర్యథాయోగ్యం సమన్వితైః.

279


యథాపాకవిభేదైశ్చ నిష్పాద్యో రస ఔదనః,
నిష్పాద్యతే విభావాద్యైః ప్రయోగేణ తథా రసః.

280


సో౽యమానందసంభేదో భావజ్ఞైరనుభూయతే,

యథాయోగ్యముగఁ గూడిన పెరుగు మొదలైనవ్యంజనములచేతను, చింతపండు మిర్యాలు మొదలయిన యౌషధములచేతను, బెల్లము మొదలయిన మధురపదార్థములచేతను, పాకభేదములచేతను, అన్నమునకు రస మెట్లు కలుగుచున్నదో అట్లు విభావాదిభావములచేతను, ప్రయోగముచేతను, రసము నిష్పన్న మగుచున్నది. రసమనునది మనస్సుచే నెఱుఁగఁదగిన సుఖవిశేషము. అది భావజ్ఞులచే ఆస్వాదింపఁబడుచున్నది.

రసభేదానాహ

శృంగారవీరకరుణాద్భుతహాస్యభయానకాః.

281


భీభత్సశ్చ తథా రౌద్రో నాప్యే త్వష్టరసాః స్మృతాః,

శృంగారము, వీరము, కరుణము, అద్భుతము, హాస్యము, భయానకము, భీభత్సము, రౌద్రము - అని నాట్యమందు ఎనిమిదిరసములు చెప్పఁబడుచున్నవి.

శృంగారరసలక్షణం

రసేషు తత్ర శృంగారః ప్రథమం వక్ష్యతే స్ఫుటం.

282


విభావై రనుభావైశ్చ సాత్వికై వ్వ్యభిచారిభిః,
నీతా సదస్యరస్యత్వం రతిశృంగార ఉచ్యతే.

283


నాయికా నాయకో వాపి తత్ర చాలంబనం మిథః,
రూపయౌవనలావణ్యకులశీలాదితద్గుణైః.

284