పుట:భరతరసప్రకరణము.pdf/39

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

అర్థాంతరమును దెలియపఱుచుపలుకు అపదేశ మనఁబడును.

ఉపదేశలక్షణం

యచ్ఛిష్యార్థం తు వచన ముపదేశస్స ఉచ్యతే.

125

శిష్యులకొఱకు ఆచార్యులచేఁ జెప్పఁబడుపలుకు ఉపదేశ మనఁబడును.

వ్యపదేశలక్షణం

వ్యాజేనాతాభిలాషోక్తిర్యా సా స్యాద్వ్యపదేశకః,

ఇతరవ్యాజమున తనకోరికను దెలుపుట వ్యపదేశ మనఁబడును.

అథ బుద్ధ్యారంభానుభావా నిరూప్యంతే

బుద్ధ్యారంభా స్తథా ప్రోక్తారీతివృత్తిప్రవృత్తయః.

126

ఈబుద్ధ్యారంభానుభావములు రీతియనియు, వృత్తియనియు, ప్రవృత్తియనియు ముత్తెఱంగు లగును.

ప్రబంధాదిషు తే జ్ఞేయా భావశాస్త్ర విచక్షణైః,

ఇవి ప్రబంధము మొదలైనవానియందు భావశాస్త్రజ్ఞులచే నెఱుఁగఁదగినవి.

అథ సాత్వికభావా నిరూప్యంతే

అన్యేషాం సుఖదుఃఖాదిభావేషు కృతభావనం.

127


ఆనుకూల్యేన యచ్చిత్తం భావకానాం ప్రవర్తతే,
తత్సత్వమితి విజ్ఞేయం ప్రాజ్ఞైస్సత్వోద్భవానిమాన్.

128


సాత్వికా ఇతి జానంతి భరతాద్యా మహర్షయః,
తే స్తంభన్వేదరోమాంచస్స్వరభేదశ్చ వేపథుః.

129


వైవర్ణ్య మశ్రుప్రళయ ఇత్యష్టౌ సాత్వికా మతాః,

ఇతరులయొక్క సుఖదుఃఖములు మొదలైన భావములయందు అనుకూల్యముతో కృతభావనమై యేమనసు ప్రవర్తించుచున్నదో యది సత్వ