36
తెలుగు వాక్యం
వీటిల్లోకూడా హేత్వర్థాన్ని గుర్తించవచ్చు. పై వాక్యాల్లో చదవటంవల్ల, చెప్పటంవల్ల అనే రూపాలను క్త్వార్థక క్రియకుబదులు వాడవచ్చు. హేత్వర్థంలో క్త్వార్థకక్రియ ఉన్నప్పుడు ప్రయోజనరాహిత్య సూచకమైన ఏ వాక్యమైనా రావచ్చు నన్నమాట. ఈ రకమైన వాక్యాలకు కర్త్రనుభోక్తృ నియమాలేవీ వర్తించవు.
2.16 : ఇవికాక క్త్వార్థకక్రియకు ఇంకో విశేషమైన ప్రయోజనం ఉంది. మొదటి (ఉప) వాక్యంలో క్వార్థక క్రియ ఉన్నప్పుడు ప్రధానవాక్యం కాలగమన బోధకం కావచ్చు.
| (95) | సుజాత స్నానంచేసి వారం రోజులయింది. | |
వారం రోజులు రూపాన్నిబట్టి బహువచననామం అయినా ఇక్కడ ఏకవచన నామంగా - అంటే వారంరోజుల కాలంగా అన్వయించుకోవాలి. అందువల్ల చివరి క్రియ ఏకత్వ బోధకంగానే ఉంటుంది. అయింది బదులు అవుతుంది అని ప్రయోగించినా భూతకాలబోధకమే అవుతుంది. ఈ వాక్యంలో వారంరోజులు బదులు కాలవరిమాణాన్ని సూచించే ఏ నామాన్నైనా ఉపయోగించవచ్చు. మానార్థకం కాని నిన్న, మొన్న వంటి మాటల మాత్రం ప్రయోగార్హం కావు. ఈ పై వాక్యం ప్రధానార్థబోధలో ఈ కింది వాక్యానికి సమానం.
| (96) | సుజాత వారం రోజులకిందట స్నానం చేసింది. | |
పైన కాలపరిమాణాన్ని గురించి చెప్పిన నియమాలే ఈ వాక్యానికికూడా వర్తిస్తై,
(95), (96) వాక్యాలకున్న సంబంధాలు చాలాభాషల్లో సమానం. ఇట్లాంటి వాక్యాలు ఈ రకపు నంబంధాలతో అన్ని భాషల్లో ఉండవచ్చు.
(95) లో క్త్వార్థకానికి వ్యతిరేకరూపంకూడా ప్రయోగించవచ్చు. అప్పుడు. వాక్యం ఇట్లా ఉంటుంది.
| (97) | సుజాత స్నానం చెయ్యక వారం రోజు లయింది. | |
(95) కీ (97) కీ అర్థబోధలో భేదం ఉంది. (95)లో సుజాత వారంరోజుల కిందట స్నానంచేసినట్టు మాత్రమే తెలుస్తుంది. తరవాతకూడాచేసి ఉండవచ్చు.
