తెలుగుభాషాచరిత్ర : సింహావలోకనం 455
(3) *యా > ఏ/#_
పదాదియకారపరంగా వచ్చిన *ఆ తెలుగుతో ఏగా కనిపిస్తుంది. ఉదా.
- యాన్‌ > ఏను, *యానయ్‌ > ఏనుఁగు, *యాళ్‌ > ఏలు, మొ. వి. యకారం
లోపిస్తుంది (§ 2.8.)
(4) * ఞా > నే/నా/#_
పదాది *ఞా, నే/నాలుగా మారుతుంది. ఞాన్‌ > నేను/నా-, *ఞాఙ్కల్‌ > నాఙ్గలి > నాఁగలి (§ 2.25).
(5) హ1 హ1 > హ1/ {దీర్ఘాచ్చు/ అనునాసికం} -
ద్విరుక్తహల్లు దీర్ఘాచ్చుకు పరంగా ఉన్నా, అనునాసికానికి పరంగాఉన్నా అద్విరుక్తమౌతుంది ఉదా. *అట్టమ్‌ > అట (ము), *పాట్టు > పాట: *తోణ్‌ట్ట > తోణ్ ట > తోఁట, *వేణ్ ట్ట - వేణ్ట > వేఁట, *ఇన్‌న్పు > ఇంపు. అచ్చ తెలుగులోని శ్వాసస్పర్శాలన్నీ ప్రా. ద్రా. ద్విరుక్త స్పర్శాల నుంచి ఏర్పడ్డవి. (8) *అయ్ ఫా వ/4 (వాం
(6) *అయ్ > ఏ/# (హ)
ధాతుగత *అయ్, తెలుగులో ఏ అవుతుంది. *కయ్‌ > *కే- > చే-, *అయ్‌మ్‌-
> ఏను ('5'), ఐదు.
(7) *క > చ / # -తాలవ్యాచ్చు.
తాలవ్యాచ్చు పరంగా ఉన్న కకారం చకారం అవుతుంది. ఉదా. *కెయ్‌ > చేయు,
- కెవి > చెవి, *కిి మా చిలుక, మొ. (§ 2.15) వర్ణవ్యత్యయ సూత్రాలుగూడ
ప్రాక్తెలుగు దశకు చెందినవే (§ 2.13). అచ్చుల మధ్య ప్రా. ద్రా. దంతమూలీయ ట వర్ణ౦ - ఱ -గా ఉచ్చరించటంగూడా అప్పటిదే. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దినుంచే తెలుగుకు సంస్కృత పాకృత సంపర్కం ఏర్పడి ఉంటుంది. అందువల్ల ఒత్తక్షరాలు, శ ష హలు తొలి తెలుగుదశకే ప్రత్యేకవర్ణాలుగా చేరాయి. పదమధ్య గసడదవలతో పాటు పదాది సరళాలు ఏర్పడటం (§ 2.19) తో శ్వాసనాదభేదం వర్ణాత్మక (phonemic) మై౦ది. వర్ణవ్యత్యయంవల్ల *అవన్‌డు > వాన్డు [ = వాన్డు], *అవర్‌ > వారు, *అత్-అన్‌ - ఇ [అదని] > దాని. *ఇత్‌-అన్‌ -ఇ [ఇదని] > దీని, మొ. సర్వనామరూపాలేర్పడ్డాయి. *అవర్‌ ప్రా. ద్రా. లో
