సంభాషణలూ, సంవాదాలు
203
కృష్ణమూర్తి : మతమూ, జీవితమూ విడివిడిగా వుండవు. అసలు మతమంటే జీవితమే. మీరు చెప్తున్న దురవస్థలన్నింటికీ మూలం మతాన్నీ, జీవితాన్నీ వేరుచేస్తున్న విభజనే. మళ్ళీ మన మొదటి ప్రశ్నకు తిరిగి వస్తున్నాం. నిత్య జీవితంలో వుంటూనే సత్యదర్శనం ప్రస్తుతానికి ఆ మాటనే వాడుకుందాం- కలిగిన ఆ స్థితిలో వుండటం సాధ్యమేనా?
ప్రశ : సత్య దర్శనం అంటే అర్ధమేమిటో నాకింతవరకూ తెలియలేదు.
కృష్ణమూర్తి : అన్నింటినీ కాదంటున్న స్థితి. కాదు కాదు అనడమే అన్నింటికంటే నిర్ద్వంద్వమైన చర్య. నిర్ద్వంద్వంగా నొక్కి చెప్పడం కాదు. ఇది మీరు అవగాహన చేసుకోవలసిన చాలా ముఖ్యమైన విషయం. నిర్ద్వంద్వంగా వుండే మూఢ విశ్వాసాలను, నిర్ద్వంద్వంగా వుండే మతాచారాలను మనలో చాలామంది ఏ అభ్యంతరమూ లేకుండా ఆమోదిస్తుంటారు. ఎందుకంటే మనకి అందులో భద్రత దొరుకుతుంది, మేము దానికి చెందిన వాళ్ళం అని చెప్పుకోవచ్చు; దీనితో అనుబంధమూ, దానిమీద ఆధార పడటమూ మనకు కావాలి. నిర్ద్వంద్వంగా వుండే వైఖరే విభజిస్తుంది. ద్వైదీభవాన్ని కలిగిస్తుంది. అప్పుడు యీ వైఖరికీ, తక్కిన వాటికీ మధ్యన సంఘర్షణ ఆరంభ మవుతుంది. అయితే సమస్తమైన విలువలను, సమస్త నీతి సూత్రాలను అన్ని నమ్మకాలనూ కాదనడం, చుట్టూ ఏ సరిహద్దులూ గీసుకోకుండా వుండటం అనేదీ, ఏ ఒక్కదానికో వ్యతిరేకతను చూపడమూ ఒకటి కావు. వుద్ఘాటన అన్నదాని నిర్వచనంలోనే విభజన వున్నది. విభజించడం అంటే ప్రతిఘటన చూపడం. ఇదంతా మనకు అలవాటై పోయింది. ఇదంతా మన నిబద్ధీకరణం, ఇదంతా విసర్జించడం నీతిబాహ్యం కాదు. అంతే కాదు, యీ విభజనలను, యీ ప్రతిఘటించడాలను విసర్జించడమే అసలైన గొప్ప నీతి. మనిషి కల్పన చేసుకున్న అన్నింటినీ కాదనడం - అతని విలువలను, నీతిశాస్త్రాలను, దేవుళ్ళను - అన్నింటినీ కాదనడం అంటే ఏ ద్వైదీభావమూ లేని ఒక మానసిక స్థితిలో వుండటం. అటువంటి స్థితిలో అనుకూల, ప్రతికూలతల మధ్య విభజన, ప్రతిఘటించడమూ వుండవు. ఈ స్థితిలో పరస్పర వ్యతిరేకమైనవి వుండనే వుండవు. ఈ స్థితి మరొక దానికి వ్యతిరేకమైన స్థితి కానే కాదు.
ప్రశ్న : అప్పుడు ఏది మంచి, ఏది చెడు అనేది మనకు ఎట్లా తెలుస్తుంది? అసలు మంచి, చెడూ అనేవి లేనే లేవా? నేరాలూ, హత్యలు చేయకుండా నన్ను ఏది నిరోధిస్తుంది? ఏ ప్రమాణాలూ, విలువలూ లేకపోతే రకరకాలైన వెధవ పనులు చేయకుండా నన్ను ఏ దేవుడు రక్షిస్తాడు?
