12
అష్టాంగయోగసారము
ప్రాణాయామము
ప్రాణవాయువును రేచించి చంద్రనాడిచేతఁ బూరించి, యథాశక్తిగా నిలిపి తిరుగ సూర్యనాడిచేత మెల్లనె యుదరమున విడిచి, తిరిగి ప్రాణవాయువును సూర్యనాడిచేత మెల్లనె యుదరమునఁ బూరించి శాస్త్రప్రకారంబుగాఁ గుంభకమును ధరించి తిరుగ చంద్రనాడిచేతను విడువవలయును. ఏమార్గమున విడుచునో ఆమార్గముననే పూరించి ధరించవలయును. మొదటి మార్గమునకంటె రెండవమార్గమున త్వరపడక మెల్లనె విడువవలయును. ఇడయందు పూరించి కుంభించి పింగళనాడిని తిరిగి పింగళనాడిని పూరించి కుంభించి యిడయందు విడువవలయును. ఈక్రమంబుగా సూర్యచంద్రనాడులచేత వాయువు నెంత యుక్తమో యంత విడిచి యెంత యుక్తమో యంత డించి యెంత యుక్తమో యంతే నిలుపవలయును. ఈక్రమంబున జేయు రేచక పూరక కుంభక త్రయంబు నొక్కప్రాణాయామం బగు. ఉదయమధ్యాహ్నసాయంకాలార్ధరాత్రముల కాలమున కిరువది చొప్పున కుంభకములు మెల్లమెల్ల సేయ నెనుబదిగ దినదినమును నభ్యసింపవలయును. అపుడు ప్రాణనిరోధమగుచుండగాఁ జెమట పుట్టినట్లయినఁ గనిష్ఠం బగు. వణఁకు బుట్టినట్లయిన మధ్యమం బగు. మాటిమాటికిఁ బద్మాసనం బెగసినట్లయిన నుత్తమం బగు. దీని యభ్యాసమునఁ బుట్టిన చెమటను మర్దనంబు చేయగాఁ దనువునకు దృఢత్వలఘుత్వంబులు పుట్టును. ఈప్రాణాయామముచేతను మూడునెలలమీఁదట నాడీశుద్ధి కలుగును. ఇది ప్రాణాయామం బగు. ఇంక ప్రత్యాహారం బెట్లనిన.
ప్రత్యాహారము
సీ. శ్రీగురుబోధావిశేషతఁగల బుద్ధి
చే మానసమును సుస్థిరముఁ జేసి
