“ఎవురుమా వాళ్లు? వాళ్ల తలమింద వుండే మక్కర్లలా ఏముంది మా” అంటా అడిగితిని.
“వాళ్లు జంగాలోళ్లు చిన్నా ఆ మక్కరిలాని ఇత్తడితట్టలా గౌరమ్మని (పసుపుముద్ద) పెట్టుకొని, చేమంతి, చెలుమల్లి, గన్నేరి, తంగేడి పువ్వులతో అలంకారము చేసి పెట్టుకొని వుంటారు” అనె.
“ఏలమ్మా వాళ్లట్ల చేసేది”
“అది వాళ్ల పబ్బతి, ఈ సుంకురాతిరి నెలంతా వాళ్లట్ల చేసి, కడగా గౌరమ్మని జలిదిలా విడస్తారు. అబుడు వూర్ణావుండే ఆడోళ్లందరు పసుపుముద్దని అదే గౌరమ్మని ముట్టుకొని తాళిబొట్టుకు పసుపు పెట్టుకొంటారు” అంటా అమ్మ చెప్పతావుంది.
అందాతలికే (ఆవేళకే) “రేయ్‌! గంగెద్దులాయప్ప వచ్చిండాడ్రా” నా సావాసగాడు రాంగాడు పిలిచె. నేను ఒగే వుసురులా గుడితావు పారితిని.
నేను పొయేతలికే రామునికి సీతకి పెండ్లి అయిపోయివుండె. అదేడన్నా పోని అంటే, మనిషి ఎదపైన ఎద్దు నిలుచుకొనే గట్టమూ అయిపోయిండె.
గోపన్న పదిరూపాయలు తీసి గంగెద్దులాయప్పకి ఇచ్చె. ఆ కాసుల్ని జేబులా పెట్టుకొని,
- “అడవి పక్షులకెట్ల ఆహారమెవ్వరిచ్చె
- మృగజాతి కెవ్వరు మేత పెట్టె
- వానరజాతికి భోజన మెవ్వరిచ్చె
చెట్లకెవ్వరు నీళ్లు చేది పోసే” అంటా నరసింహ శతకము పద్యాలను సొంపుగా పాడె గోపన్న,
వెున్న బేరికలా లేపాళ్ళి రామాయణము ఆడినబుడు పోయింటిని. ఎదురెదురు చప్పరములు వేసుకొని రామకథని రెండుదినాలు పద్యాలు, పాటలుగా పాడింది నాకు ఇబుడు గేణానికి వచ్చి. నా నోటికి వచ్చిన పాటను నేను అట్లే పాడితిని.
కంచుతట్ట ఎత్తుకాని పొద్దప్పనివక్క తిప్పేసి మల్లేసి చూస్తా వుంచాడు మాతాత.
“క్కకిత సంకురుడు దేనీిమింద వచ్చిందాడు మామా రామక్మ అడిగె.
“నందిమీద మా”
“నంది అయితే పర్వాలేదు, పోయిన కిత, పంది మిందవచ్చి దేశములా శానా అనిష్టాలు జరిగె” అంటా పాత గేణము చేసె రామక్క
నంకురాత్రి పండగ ముందుదినము సంకరుడు పుడతాడంట. ఈ దినములా అనపకాయల్ని ఉడకేసుకొని తింటే ఒళ్లుకు చానా మంచిదంట. నాకు ఆ గేణము వచ్చినా సావాసగాళ్ల జతలా చేనులకి పారితిని.
కుక్కతొలసి రెంబల్ని యించి సట్టి చుట్టూరా పేరిచి, దాంట్లో అనపకాయలు, సెనక్కాయలు, సెన్నసిన్నగా కత్తిరించిండే చెరుకు ముక్కలు వేసి మూతగా కుక్కతొలిసి రెంబల్ని సట్టిపైన బాగా కూరిస్తిని.
ఆమీట నేలని రవంత గుంత చేస్తిమి. ఈ గుంతలా సట్టిని తిప్పేసి పెట్టి సుట్టారా మన్ను తోస్తిమి. సట్టి పైన ఎండిండే పిడకలు, ఎండిండే కట్టెలు పేరిచి అగ్గి మంటేస్తిమి.
అగ్గి బాగా కాలి, నిప్పులు చల్లారినంక సట్టిని పైకి తీసి కుక్మతొలసి రెంబల్ని పక్కకేసి లోపల ఉడికిండే అనపకాయలు 'సెనక్కాయలు తింటా వుంటే ఆ రుచే వేరే. ఇంగ రేపే సంకురాత్రి పండగ.
నేను నీద్రలేచేతలికే అమ్మ ఇంటి ముందర ముగ్గేసి ముగ్గు మద్దిలా పేడదీపము (గొబ్బెమ్మ) పెట్టి దానికి గొబ్బియాల పువ్వులు, గురుగు పువ్వులు, తీళ్లతీగ, జిల్లడి పూలు కుచ్చింది. దాల్బందరము (ఇంటి ద్వారం) తావ, మూడుపళ్మలా గోడకి పేడ మెత్తిచ్చి పువ్వులు కుచ్చింది.
నేను, అబ్బ కూదా ఆవుల్చి గొర్రెల్ని కడిగేకి ఏటితావుకి పోతిని. మొదలు గొర్రెల్ని మేకల్ని ఈ గడ్డనింకా ఏట్లోకి తోలితిమి. అవి మీజుకొంటా (ఈదు) ఆ గడ్డతాకి వస్తానే ఆడే నీళ్లలా నిలుపుకొని బాగా కడిగితిమి.
ఆమీట ఆవుల్ని దూడల్చి ఎద్దుల్ని కొమ్ములనింకా, కాళ్ల గారిసెలవంకా (గిట్టలు) బాగా వుజ్జి కడిగి, రంగులు పూసి మెడలకి కూరిసిపెట్టిండే సెనక్మాయలు, చెరుకు సరాలు వేస్తిమి.
“మంద ఎచ్చుకాని.. మంద ఎచ్చుకాని” కాటమరాజు పూజ అయినంక వూర్ణాకి నడిస్తిమి.
ఊరి ముందర అగ్గేసి మామిడితోరణాలు కట్టిండారు. అద్దుతావ ఊరి గౌడు, పెద్దోళ్లు, దాసప్ప నిలిచిండారు. దాసప్ప రోకలిని అద్దుకి అడ్డముగా వేసి పూలుపెట్టి పూజ చేస్తానే, డోలు కొట్టేకి సురువు చేసిరి.
ఎద్దుల్ని ఆవుల్ని అద్దు దాటిచ్చిరి. దీన్నే కుచ్చులపండగ అనేది. దిగువ తమిళనాడులా దీన్ని జల్లికట్టు అని అంటారు.
వయసు చిన్నోళ్లంతా ఎగిరి ఎద్దుల వెనక పారతా, ముగుదాడు పట్టుకొని వొంచి కాసులు పీక్కోని జేబుల్లా వేసుకొని, సెనక్మాయ, చెరకు సరాలు పీకి చిన్నోళ్లకి ఇస్తా వుండారు.
దాసప్ప పోయి వూర్లా వుందే ఆవులిండ్లలా తీర్ధము చల్లి వచ్చె.
నేను ఇంటికి ఫోయి కారం పిదకపప్పు, తీపి పిదకపప్పు (అనప విత్తనాలతో చేసే వంటలు) తిని ఆయిగా పనుకొంటిని.
తెలుగుజాతి పత్రిక అమ్మనుడి * ఈ ఫిబ్రవరి-2021
46
