కామగ్రంథమాల——మూఁడవ గ్రంథము.
కాళిదాసప్రహసనమ్
లంబోదరప్రహసనము
మహాకవి కాళిదాసు
హాస్యకళానిధి
1922
తొడిమ
ఈ ప్రహసనమును మహాకవి కాళిదాసుచే రచియింఁపబడెనని కొందరును యవాచ్యము లుండెను గాన నింకెవరో రచియించి కాళిదాసవిరచితమని వ్రాసియుండి రని కొందఱు నీమధ్య వాదప్రతివాదనలు మిక్కుటముగా జరిపిరి. తుదకు పర్యవసాన మేమియుఁ దేలినదికాదు. భోజరాజు కంఠములో నొకవ్రణము
పుట్టెనని, యెక్కువగా నవ్వినగాని యావ్రణము పరిపక్వమునకు రా దని వైద్యులు సలహా నీయుటవలన కాళిదా సీప్రహసనమును రచించి, వినిపింప భోజరాజు మిక్కిలిగా నవ్వుటచే నాతని కంఠమునం గల వ్రణము పరిపక్వమునకు వచ్చె నని, యనాదినుండియు ననుకొనెడి జనశ్రుతిని బట్టియు, డిండిమప్రహసనముకూడ నిట్లే యవాచ్యములతో నుండుటవలనను బ్రతాపరుద్రీయము మొదలుగాఁగల నాటకముల యందు హాస్యరసపోషణమునం దవాచ్యములే యుండుటవలనను పూర్వకవులు హాస్యరసమున నవాచ్యములే వాడి యండుటవలనను నీప్రహసనము మహాకవి కాళిదాసవిచిరత మని మా యభిప్రాయము.
మావలన “హాస్యకళానిధి”యని బిరుదము నందిన నాధునికకవివరుం డొక్కరుఁ డీప్రహసనమును నాంధ్రమున ననువదించి లంబోదరప్రహసనమని నామకరణ మొనర్చి మాకుఁ బంపి తననామమును ముద్రింప వలదని కోరుటవలన "హాస్యకళానిధి” యని మాత్రము ప్రకటించితిమి. సంస్కృతమునన గాళిదాస ప్రహసన మొకవైపునను ననుసరించిన లంబోదర ప్రహసన మొకవైపునను ముద్రించి తమసన్నిధికిఁ బంపితిమి. కావున 1, 2, గ్రంథముల మాదిరిగా నాదరింతు రని దలచుఁ చున్నారము.
పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/291 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/292 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/293 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/294 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/295 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/296 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/297 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/298 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/299 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/300 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/301 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/302 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/303 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/304 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/305 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/306 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/307 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/308 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/309 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/310 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/311 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/312 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/313 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/314 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/315 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/316 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/317 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/318 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/319 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/320 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/321 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/322 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/323 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/324 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/325 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/326 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/327 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/328 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/329 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/330 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/331 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/332 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/333 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/334 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/335 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/336 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/337 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/338 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/339 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/340 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/341 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/342 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/343 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/344 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/345 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/346 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/347 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/348 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/349 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/350 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/351 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/352 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/353 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/354 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/355 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/356 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/357 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/358 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/359 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/360 పుట:పూర్వకవుల శృంగారప్రబంధములు.pdf/361 దీర్ఘ—మిత్రమా ! ఇదియేమి ?
జంబు —(స్వగతము) ఇంతపని జరుగక మాన దని దీర్ఘదంతు డిదివరకే జెప్పియున్నాడు.
కాస — గురువరా! గృధ్రీసంగమ మందే రసకందాయములో బట్టుబడితివా యేమి ?
వక్ర—
తే.
కుంజమున నేను గృధ్రియఁ గూరుచుండ
చ.
జనములు నన్ను గ్రోఁతినిగ సల్పిన దానికి లజ్జ లేదు, భూ
దీర్ఘదంతాదులు — ఒకరాత్రి గడచుటకేగాని ఱేపటి కిది పాతబడిపోదా! దీనికి విచార మేల?
వక్ర — అందువలన నీ చండాలపురాజు దేశమునుండి మఱియొకతోటకు బోవుదము. తరువాత,
తే.
ఏనగరి నేని యొక్కభూమీశుఁ గొలిచి
అంతవఱకు నిపుణికను జంబుకుడు నేనును నేకముగా విషయించుచుందుము; తరువాత వానికి నే నడ్డము రాను. కడుపునిండ దినినవానిని నీవు తినవద్దనినం బ్రయోజనమే మున్నది? కాసరుని భార్య దీర్ఘదంతునకును, కాసరున కలాబూస్తనియు దక్కి గదా! రాజుగారి యెడబాటువలన వానరవేషమున పౌరుల నందఱును నవ్వించుకీర్తి నాకు దక్కినది.
వక్ర— అత ఏవ నందామి, తథా పీత్థ మస్తు భరతవాక్యం,
శ్లో.
భూపాః పుణ్యపథే చరంతు భవతు
శ్లో.
హిమాద్రిదర్యాయితయోనిమత్యై
శ్రీకాళిదాసకృతం ప్రహసనం
