ఆది పర్వము - అధ్యాయము - 2

వికీసోర్స్ నుండి
వ్యాస మహాభారతము (ఆది పర్వము - అధ్యాయము - 2)
వేద వ్యాసుడు


వ్యాస మహాభారతము
పర్వములు
1. ఆది పర్వము
2. సభా పర్వము
3. అరణ్య పర్వము
4. విరాట పర్వము
5. ఉద్యోగ పర్వము
6. భీష్మ పర్వము
7. ద్రోణ పర్వము
8. కర్ణ పర్వము
9. శల్య పర్వము
10. సౌప్తిక పర్వము
11. స్త్రీ పర్వము
12. శాంతి పర్వము
13. అనుశాసన పర్వము
14. అశ్వమేధ పర్వము
15. ఆశ్రమవాసిక పర్వము
16. మౌసల పర్వము
17. మహాప్రస్ధానిక పర్వము
18. స్వర్గారోహణ పర్వము

1 [రసయగ]

సమన్తపఞ్చకమ ఇతి యథ ఉక్తం సూతనన్థన

ఏతత సర్వం యదాన్యాయం శరొతుమ ఇచ్ఛామహే వయమ

2 [స]

శుశ్రూషా యథి వొ విప్రా బరువతశ చ కదాః శుభాః

సమన్తపఞ్చకాఖ్యం చ శరొతుమ అర్హద సత్తమాః

3 తరేతా థవాపరయొః సంధౌ రామః శస్త్రభృతాం వరః

అసకృత పార్దివం కషత్రం జఘానామర్ష చొథితః

4 స సర్వం కషత్రమ ఉత్సాథ్య సవవీర్యేణానల థయుతిః

సమన్తపఞ్చకే పఞ్చ చకార రుధిరహ్రథాన

5 స తేషు రుధిరామ్భఃసు హరథేషు కరొధమూర్చ్ఛితః

పితౄన సంతర్పయామ ఆస రుధిరేణేతి నః శరుతమ

6 అదర్చీకాథయొ ఽభయేత్య పితరొ బరాహ్మణర్షభమ

తం కషమస్వేతి సిషిధుస తతః స విరరామ హ

7 తేషాం సమీపే యొ థేశొ హరథానాం రుధిరామ్భసామ

సమన్తపఞ్చకమ ఇతి పుణ్యం తత్పరికీర్తితమ

8 యేన లిఙ్గేన యొ థేశొ యుక్తః సముపలక్ష్యతే

తేనైవ నామ్నా తం థేశం వాచ్యమ ఆహుర మనీషిణః

9 అన్తరే చైవ సంప్రాప్తే కలిథ్వాపరయొర అభూత

సమన్తపఞ్చకే యుథ్ధం కురుపాణ్డవసేనయొః

10 తస్మిన పరమధర్మిష్ఠే థేశే భూథొషవర్జితే

అష్టాథశ సమాజగ్ముర అక్షౌహిణ్యొ యుయుత్సయా

11 ఏవం నామాభినిర్వృత్తం తస్య థేశస్య వై థవిజాః

పుణ్యశ చ రమణీయశ చ స థేశొ వః పరకీర్తితః

12 తథ ఏతత కదితం సర్వం మయా వొ మునిసత్తమాః

యదా థేశః స విఖ్యాతస తరిషు లొకేషు విశ్రుతః

13 [రసయగ]

అక్షౌహిణ్య ఇతి పరొక్తం యత తవయా సూతనన్థన

ఏతథ ఇచ్ఛామహే శరొతుం సర్వమ ఏవ యదాతదమ

14 అక్షౌహిణ్యాః పరీమాణం రదాశ్వనరథన్తినామ

యదావచ చైవ నొ బరూహి సర్వం హి విథితం తవ

15 [స]

ఏకొ రదొ జగశ చైకొ నరాః పఞ్చ పథాతయః

తరయశ చ తురగాస తజ్జ్ఞైః పత్తిర ఇత్య అభిధీయతే

16 పత్తిం తు తరిగుణామ ఏతామ ఆహుః సేనాముఖం బుధాః

తరీణి సేనాముఖాన్య ఏకొ గుల్మ ఇత్య అభిధీయతే

17 తరయొ గుల్మా గణొ నామ వాహినీ తు గణాస తరయః

సమృతాస తిస్రస తు వాహిన్యః పృతనేతి విచక్షణైః

18 చమూస తు పృతనాస తిస్రస తిస్రశ చమ్వస తవ అనీకినీ

అనీకినీం థశగుణాం పరాహుర అక్షౌహిణీం బుధాః

19 అక్షౌహిణ్యాః పరసంఖ్యానం రదానాం థవిజసత్తమాః

సంఖ్యా గణిత తత్త్వజ్ఞైః సహస్రాణ్య ఏకవింశతిః

20 శతాన్య ఉపరి చైవాష్టౌ తదా భూయశ చ సప్తతిః

గజానాం తు పరీమాణమ ఏతథ ఏవాత్ర నిర్థిశేత

21 జఞేయం శతసహస్రం తు సహస్రాణి తదా నవ

నరాణామ అపి పఞ్చాశచ ఛతాని తరీణి చానఘాః

22 పఞ్చ షష్టిసహస్రాణి తదాశ్వానాం శతాని చ

థశొత్తరాణి షట పరాహుర యదావథ ఇహ సంఖ్యయా

23 ఏతామ అక్షౌహిణీం పరాహుః సంఖ్యా తత్త్వవిథొ జనాః

యాం వః కదితవాన అస్మి విస్తరేణ థవిజొత్తమాః

24 ఏతయా సంఖ్యయా హయ ఆసన కురుపాణ్డవసేనయొః

అక్షౌహిణ్యొ థవిజశ్రేష్ఠాః పిణ్డేనాష్టాథశైవ తాః

25 సమేతాస తత్ర వై థేశే తత్రైవ నిధనం గతాః

కౌరవాన కారణం కృత్వా కాలేనాథ్భుత కర్మణా

26 అహాని యుయుధే భీష్మొ థశైవ పరమాస్త్రవిత

అహాని పఞ్చ థరొణస తు రరక్ష కురు వాహినీమ

27 అహనీ యుయుధే థవే తు కర్ణః పరబలార్థనః

శల్యొ ఽరధథివసం తవ ఆసీథ గథాయుథ్ధమ అతః పరమ

28 తస్యైవ తు థినస్యాన్తే హార్థిక్య థరౌణిగౌతమాః

పరసుప్తం నిశి విశ్వస్తం జఘ్నుర యౌధిష్ఠిరం బలమ

29 యత తు శౌనక సత్రే తు భారతాఖ్యాన విస్తరమ

ఆఖ్యాస్యే తత్ర పౌలొమమ ఆఖ్యానం చాథితః పరమ

30 విచిత్రార్దపథాఖ్యానమ అనేకసమయాన్వితమ

అభిపన్నం నరైః పరాజ్ఞైర వైరాగ్యమ ఇవ మొక్షిభిః

31 ఆత్మేవ వేథితవ్యేషు పరియేష్వ ఇవ చ జీవితమ

ఇతిహాసః పరధానార్దః శరేష్ఠః సర్వాగమేష్వ అయమ

32 ఇతిహాసొత్తమే హయ అస్మిన్న అర్పితా బుథ్ధిర ఉత్తమా

ఖరవ్యఞ్జనయొః కృత్స్నా లొకవేథాశ్రయేవ వాక

33 అస్య పరజ్ఞాభిపన్నస్య విచిత్రపథపర్వణః

భారతస్యేతిహాసస్య శరూయతాం పర్వ సంగ్రహః

34 పర్వానుక్రమణీ పూర్వం థవితీయం పర్వ సంగ్రహః

పౌష్యం పౌలొమమ ఆస్తీకమ ఆథివంశావతారణమ

35 తతః సంభవ పర్వొక్తమ అథ్భుతం థేవనిర్మితమ

థాహొ జతు గృహస్యాత్ర హైడిమ్బం పర్వ చొచ్యతే

36 తతొ బకవధః పర్వ పర్వ చైత్రరదం తతః

తతః సవయంవరం థేవ్యాః పాఞ్చాల్యాః పర్వ చొచ్యతే

37 కషత్రధర్మేణ నిర్మిత్య తతొ వైవాహికం సమృతమ

విథురాగమనం పర్వ రాజ్యలమ్భస తదైవ చ

38 అర్జునస్య వనేవాసః సుభథ్రాహరణం తతః

సుభథ్రాహరణాథ ఊర్ధ్వం జఞేయం హరణహారికమ

39 తతః ఖాణ్డవ థాహాఖ్యం తత్రైవ మయ థర్శనమ

సభా పర్వ తతః పరొక్తం మన్త్రపర్వ తతః పరమ

40 జరాసంధ వధః పర్వ పర్వ థిగ విజయస తదా

పర్వ థిగ విజయాథ ఊర్ధ్వం రాజసూయికమ ఉచ్యతే

41 తతశ చార్ఘాభిహరణం శిశుపాల వధస తతః

థయూతపర్వ తతః పరొక్తమ అనుథ్యూతమ అతః పరమ

42 తత ఆరణ్యకం పర్వ కిర్మీరవధ ఏవ చ

ఈశ్వరార్జునయొర యుథ్ధం పర్వ కైరాత సంజ్ఞితమ

43 ఇన్థ్రలొకాభిగమనం పర్వ జఞేయమ అతః పరమ

తీర్దయాత్రా తతః పర్వ కురురాజస్య ధీమతః

44 జటాసురవధః పర్వ యక్షయుథ్ధమ అతః పరమ

తదైవాజగరం పర్వ విజ్ఞేయం తథనన్తరమ

45 మార్కణ్డేయ సమస్యా చ పర్వొక్తం తథనన్తరమ

సంవాథశ చ తతః పర్వ థరౌపథీ సత్యభామయొః

46 ఘొషయాత్రా తతః పర్వ మృగస్వప్నభయం తతః

వరీహి థరౌణికమ ఆఖ్యానం తతొ ఽనన్తరమ ఉచ్యతే

47 థరౌపథీ హరణం పర్వ సైన్ధవేన వనాత తతః

కుణ్డలాహరణం పర్వ తతః పరమ ఇహొచ్యతే

48 ఆరణేయం తతః పర్వ వైరాటం తథనన్తరమ

కీచకానాం వధః పర్వ పర్వ గొగ్రహణం తతః

49 అభిమన్యునా చ వైరాట్యాః పర్వ వైవాహికం సమృతమ

ఉథ్యొగపర్వ విజ్ఞేయమ అత ఊర్ధ్వం మహాథ్భుతమ

50 తతః సంజయ యానాఖ్యం పర్వ జఞేయమ అతః పరమ

పరజాగరం తతః పర్వ ధృతరాష్ట్రస్య చిన్తయా

51 పర్వ సానత్సుజాతం చ గుహ్యమ అధ్యాత్మథర్శనమ

యానసంధిస తతః పర్వ భగవథ యానమ ఏవ చ

52 జఞేయం వివాథ పర్వాత్ర కర్ణస్యాపి మహాత్మనః

నిర్యాణం పర్వ చ తతః కురుపాణ్డవసేనయొః

53 రదాతిరద సంఖ్యా చ పర్వొక్తం తథనన్తరమ

ఉలూక థూతాగమనం పర్వామర్ష వివర్ధనమ

54 అమ్బొపాఖ్యానమ అపి చ పర్వ జఞేయమ అతః పరమ

భీష్మాభిషేచనం పర్వ జఞేయమ అథ్భుతకారణమ

55 జమ్బూ ఖణ్డ వినిర్మాణం పర్వొక్తం తథనన్తరమ

భూమిపర్వ తతొ జఞేయం థవీపవిస్తర కీర్తనమ

56 పర్వొక్తం భగవథ గీతా పర్వ భీస్మ వధస తతః

థరొణాభిషేకః పర్వొక్తం సంశప్తక వధస తతః

57 అభిమన్యువధః పర్వ పరతిజ్ఞా పర్వ చొచ్యతే

జయథ్రదవధః పర్వ ఘటొత్కచ వధస తతః

58 తతొ థరొణ వధః పర్వ విజ్ఞేయం లొమహర్షణమ

మొక్షొ నారాయణాస్త్రస్య పర్వానన్తరమ ఉచ్యతే

59 కర్ణ పర్వ తతొ జఞేయం శల్య పర్వ తతః పరమ

హరథ పరవేశనం పర్వ గథాయుథ్ధమ అతః పరమ

60 సారస్వతం తతః పర్వ తీర్దవంశగుణాన్వితమ

అత ఊర్ధ్వం తు బీభత్సం పర్వ సౌప్తికమ ఉచ్యతే

61 ఐషీకం పర్వ నిర్థిష్టమ అత ఊర్ధ్వం సుథారుణమ

జలప్రథానికం పర్వ సత్రీ పర్వ చ తతః పరమ

62 శరాథ్ధపర్వ తతొ జఞేయం కురూణామ ఔర్ధ్వథేహికమ

ఆభిషేచనికం పర్వ ధర్మరాజస్య ధీమతః

63 చార్వాక నిగ్రహః పర్వ రక్షసొ బరహ్మరూపిణః

పరవిభాగొ గృహాణాం చ పర్వొక్తం తథనన్తరమ

64 శాన్తి పర్వ తతొ యత్ర రాజధర్మానుకీర్తనమ

ఆపథ ధర్మశ చ పర్వొక్తం మొక్షధర్మస తతః పరమ

65 తతః పర్వ పరిజ్ఞేయమ ఆనుశాసనికం పరమ

సవర్గారొహణికం పర్వ తతొ భీష్మస్య ధీమతః

66 తత ఆశ్వమేధికం పర్వ సర్వపాపప్రణాశనమ

అనుగీతా తతః పర్వ జఞేయమ అధ్యాత్మవాచకమ

67 పర్వ చాశ్రమవాసాఖ్యం పుత్రథర్శనమ ఏవ చ

నారథాగమనం పర్వ తతః పరమ ఇహొచ్యతే

68 మౌసలం పర్వ చ తతొ ఘొరం సమనువర్ణ్యతే

మహాప్రస్దానికం పర్వ సవర్గారొహణికం తతః

69 హరి వంశస తతః పర్వ పురాణం ఖిల సంజ్ఞితమ

భవిష్యత పర్వ చాప్య ఉక్తం ఖిలేష్వ ఏవాథ్భుతం మహత

70 ఏతత పర్వ శతం పూర్ణం వయాసేనొక్తం మహాత్మనా

యదావత సూతపుత్రేణ లొమహర్షణినా పునః

71 కదితం నైమిషారణ్యే పర్వాణ్య అష్టాథశైవ తు

సమాసొ భారతస్యాయం తత్రొక్తః పర్వ సంగ్రహః

72 పౌష్యే పర్వణి మాహాత్మ్యమ ఉత్తఙ్కస్యొపవర్ణితమ

పౌలొమే భృగువంశస్య విస్తారః పరికీర్తితః

73 ఆస్తీకే సర్వనాగానాం గరుడస్య చ సంభవః

కషీరొథమదనం చైవ జన్మొచ్ఛైః శరవసస తదా

74 యజతః సర్పసత్రేణ రాజ్ఞః పారిక్షితస్య చ

కదేయమ అభినిర్వృత్తా భారతానాం మహాత్మనామ

75 వివిధాః సంభవా రాజ్ఞామ ఉక్తాః సంభవ పర్వణి

అన్యేషాం చైవ విప్రాణామ ఋషేర థవైపాయనస్య చ

76 అంశావతరణం చాత్ర థేవానాం పరికీర్తితమ

థైత్యానాం థానవానాం చ యక్షాణాం చ మహౌజసామ

77 నాగానామ అద సర్పాణాం గన్ధర్వాణాం పతత్రిణామ

అన్యేషాం చైవ భూతానాం వివిధానాం సముథ్భవః

78 వసూనాం పునర ఉత్పత్తిర భాగీరద్యాం మహాత్మనామ

శంతనొర వేశ్మని పునస తేషాం చారొహణం థివి

79 తేజొ ఽంశానాం చ సంఘాతాథ భీష్మస్యాప్య అత్ర సంభవః

రాజ్యాన నివర్తనం చైవ బరహ్మచర్య వరతే సదితిః

80 పరతిజ్ఞా పాలనం చైవ రక్షా చిత్రాఙ్గథస్య చ

హతే చిత్రాఙ్గథే చైవ రక్షా భరాతుర యవీయసః

81 విచిత్రవీర్యస్య తదా రాజ్యే సంప్రతిపాథనమ

ధర్మస్య నృషు సంభూతిర అణీ మాణ్డవ్య శాపజా

82 కృష్ణథ్వైపాయనాచ చైవ పరసూతిర వరథానజా

ధృతరాష్ట్రస్య పాణ్డొశ చ పాణ్డవానాం చ సంభవః

83 వారణావత యాత్రా చ మన్త్రొ థుర్యొధనస్య చ

విథురస్య చ వాక్యేన సురుఙ్గొపక్రమ కరియా

84 పాణ్డవానాం వనే ఘొరే హిడిమ్బాయాశ చ థర్శనమ

ఘటొత్కచస్య చొత్పత్తిర అత్రైవ పరికీర్తితా

85 అజ్ఞాతచర్యా పాణ్డూనాం వాసొ బరాహ్మణ వేశ్మని

బకస్య నిధనం చైవ నాగరాణాం చ విస్మయః

86 అఙ్గారపర్ణం నిర్జిత్య గఙ్గాకూలే ఽరజునస తథా

భరాతృభిః సహితః సర్వైః పాఞ్చాలాన అభితొ యయౌ

87 తాపత్యమ అద వాసిష్ఠమ ఔర్వం చాఖ్యానమ ఉత్తమమ

పఞ్చేన్థ్రాణామ ఉపాఖ్యానమ అత్రైవాథ్భుతమ ఉచ్యతే

88 పఞ్చానామ ఏకపత్నీత్వే విమర్శొ థరుపథస్య చ

థరౌపథ్యా థేవ విహితొ వివాహశ చాప్య అమానుషః

89 విథురస్య చ సంప్రాప్తిర థర్శనం కేశవస్య చ

ఖాణ్డవ పరస్దవాసశ చ తదా రాజ్యార్ధ శాసనమ

90 నారథస్యాజ్ఞయా చైవ థరౌపథ్యాః సమయక్రియా

సున్థొపసున్థయొస తత్ర ఉపాఖ్యానం పరకీర్తితమ

91 పార్దస్య వనవాసశ చ ఉలూప్యా పది సంగమః

పుణ్యతీర్దానుసంయానం బభ్రు వాహన జన్మ చ

92 థవారకాయాం సుభథ్రా చ కామయానేన కామినీ

వాసుథేవస్యానుమతే పరాప్తా చైవ కిరీటినా

93 హరణం గృహ్య సంప్రాప్తే కృష్ణే థేవకినన్థనే

సంప్రాప్తిశ చక్రధనుషొః ఖాణ్డవస్య చ థాహనమ

94 అభిమన్యొః సుభథ్రాయాం జన్మ చొత్తమతేజసః

మయస్య మొక్షొ జవలనాథ భుజంగస్య చ మొక్షణమ

మహర్షేర మన్థపాలస్య శార్ఙ్గ్యం తనయసంభవః

95 ఇత్య ఏతథ ఆధి పర్వొక్తం పరదమం బహువిస్తరమ

అధ్యాయానాం శతే థవే తు సంఖాతే పరమర్షిణా

అష్టాథశైవ చాధ్యాయా వయాసేనొత్తమ తేజసా

96 సప్త శలొకసహస్రాణి తదా నవ శతాని చ

శలొకాశ చ చతురాశీతిర థృష్టొ గరన్దొ మహాత్మనా

97 థవితీయం తు సభా పర్వ బహు వృత్తాన్తమ ఉచ్యతే

సభా కరియా పాణ్డవానాం కింకరాణాం చ థర్శనమ

98 లొకపాల సభాఖ్యానం నారథాథ థేవ థర్శనాత

రాజసూయస్య చారమ్భొ జరాసంధ వధస తదా

99 గిరివ్రజే నిరుథ్ధానాం రాజ్ఞాం కృష్ణేన మొక్షణమ

రాజసూయే ఽరఘ సంవాథే శిశుపాల వధస తదా

100 యజ్ఞే విభూతిం తాం థృష్ట్వా థుఃఖామర్షాన్వితస్య చ

థుర్యొధనస్యావహాసొ భీమేన చ సభా తలే

101 యత్రాస్య మన్యుర ఉథ్భూతొ యేన థయూతమ అకారయత

యత్ర ధర్మసుతం థయూతే శకునిః కితవొ ఽజయత

102 యత్ర థయూతార్ణవే మగ్నాన థరౌపథీ నౌర ఇవార్ణవాత

తారయామ ఆస తాంస తీర్ణాఞ జఞాత్వా థుర్యొధనొ నృపః

పునర ఏవ తతొ థయూతే సమాహ్వయత పాణ్డవాన

103 ఏతత సర్వం సభా పర్వ సమాఖ్యాతం మహాత్మనా

అధ్యాయాః సప్తతిర జఞేయాస తదా థవౌ చాత్ర సంఖ్యయా

104 శలొకానాం థవే సహస్రే తు పఞ్చ శలొకశతాని చ

శలొకాశ చైకాథశ జఞేయాః పర్వణ్య అస్మిన పరకీర్తితాః

105 అతః పరం తృతీయం తు జఞేయమ ఆరణ్యకం మహత

పౌరానుగమనం చైవ ధర్మపుత్రస్య ధీమతః

106 వృష్ణీనామ ఆగమొ యత్ర పాఞ్చాలానాం చ సర్వశః

యత్ర సౌభవధాఖ్యానం కిర్మీరవధ ఏవ చ

అస్త్రహేతొర వివాసశ చ పార్దస్యామిత తేజసః

107 మహాథేవేన యుథ్ధం చ కిరాత వపుషా సహ

థర్శనం లొకపాలానాం సవర్గారొహణమ ఏవ చ

108 థర్శనం బృహథశ్వస్య మహర్షేర భావితాత్మనః

యుధిష్ఠిరస్య చార్తస్య వయసనే పరిథేవనమ

109 నలొపాఖ్యానమ అత్రైవ ధర్మిష్ఠం కరుణొథయమ

థమయన్త్యాః సదితిర యత్ర నలస్య వయసనాగమే

110 వనవాస గతానాం చ పాణ్డవానాం మహాత్మనామ

సవర్గే పరవృత్తిర ఆఖ్యాతా లొమశేనార్జునస్య వై

111 తీర్దయాత్రా తదైవాత్ర పాణ్డవానాం మహాత్మనామ

జటాసురస్య తత్రైవ వధః సముపవర్ణ్యతే

112 నియుక్తొ భీమసేనశ చ థరౌపథ్యా గన్ధమాథనే

యత్ర మన్థారపుష్పార్దం నలినీం తామ అధర్షయత

113 యత్రాస్య సుమహథ యుథ్ధమ అభవత సహ రాక్షసైః

యక్షైశ చాపి మహావీర్యైర మణిమత పరముఖైస తదా

114 ఆగస్త్యమ అపి చాఖ్యానం యత్ర వాతాపి భక్షణమ

లొపాముథ్రాభిగమనమ అపత్యార్దమ ఋషేర అపి

115 తతః శయేనకపొతీయమ ఉపాఖ్యానమ అనన్తరమ

ఇన్థ్రొ ఽగనిర యత్ర ధర్మశ చ అజిజ్ఞాసఞ శిబిం నృపమ

116 ఋశ్య శృఙ్గస్య చరితం కౌమార బరహ్మచారిణః

జామథగ్న్యస్య రామస్య చరితం భూరి తేజసః

117 కార్తవీర్య వధొ యత్ర హైహయానాం చ వర్ణ్యతే

సౌకన్యమ అపి చాఖ్యానం చయవనొ యత్ర భార్గవః

118 శర్యాతి యజ్ఞే నాసత్యౌ కృతవాన సొమపీదినౌ

తాభ్యాం చ యత్ర స మునిర యౌవనం పరతిపాథితః

119 జన్తూపాఖ్యానమ అత్రైవ యత్ర పుత్రేణ సొమకః

పుత్రార్దమ అయజథ రాజా లేభే పుత్రశతం చ సః

120 అష్టావక్రీయమ అత్రైవ వివాథే యత్ర బన్థినమ

విజిత్య సాగరం పరాప్తం పితరం లబ్ధవాన ఋషిః

121 అవాప్య థివ్యాన్య అస్త్రాణి గుర్వర్దే సవ్యసాచినా

నివాతకవచైర యుథ్ధం హిరణ్యపురవాసిభిః

122 సమాగమశ చ పార్దస్య భరాతృభిర గన్ధమాథనే

ఘొషయాత్రా చ గన్ధర్వైర యత్ర యుథ్ధం కిరీటినః

123 పునరాగమనం చైవ తేషాం థవైతవనం సరః

జయథ్రదేనాపహారొ థరౌపథ్యాశ చాశ్రమాన్తరాత

124 యత్రైనమ అన్వయాథ భీమొ వాయువేగసమొ జవే

మార్కణ్డేయ సమస్యాయామ ఉపాఖ్యానాని భాగశః

125 సంథర్శనం చ కృష్ణస్య సంవాథశ చైవ సత్యయా

వరీహి థరౌణికమ ఆఖ్యానమ ఐన్థ్రథ్యుమ్నం తదైవ చ

126 సావిత్ర్య ఔథ్థాలకీయం చ వైన్యొపాఖ్యానమ ఏవ చ

రామాయణమ ఉపాఖ్యానమ అత్రైవ బహువిస్తరమ

127 కర్ణస్య పరిమొషొ ఽతర కుణ్డలాభ్యాం పురంథరాత

ఆరణేయమ ఉపాఖ్యానం యత్ర ధర్మొ ఽనవశాత సుతమ

జగ్ముర లబ్ధవరా యత్ర పాణ్డవాః పశ్చిమాం థిశమ

128 ఏతథ ఆరణ్యకం పర్వ తృతీయం పరికీర్తితమ

అత్రాధ్యాయ శతే థవే తు సంఖ్యాతే పరమర్షిణా

ఏకొన సప్తతిశ చైవ తదాధ్యాయాః పరకీర్తితాః

129 ఏకాథశ సహస్రాణి శలొకానాం షట్శతాని చ

చతుఃషష్టిస తదా శలొకాః పర్వైతత పరికీర్తితమ

130 అతః పరం నిబొధేథం వైరాటం పర్వ విస్తరమ

విరాటనగరం గత్వా శమశానే విపులాం శమీమ

థృష్ట్వా సంనిథధుస తత్ర పాణ్డవా ఆయుధాన్య ఉత

131 యత్ర పరవిశ్య నగరం ఛథ్మభిర నయవసన్త తే

థురాత్మనొ వధొ యత్ర కీచకస్య వృకొథరాత

132 గొగ్రహే యత్ర పార్దేన నిర్జితాః కురవొ యుధి

గొధనం చ విరాటస్య మొక్షితం యత్ర పాణ్డవైః

133 విరాటేనొత్తరా థత్తా సనుషా యత్ర కిరీటినః

అభిమన్యుం సముథ్థిశ్య సౌభథ్రమ అరిఘాతినమ

134 చతుర్దమ ఏతథ విపులం వైరాటం పర్వ వర్ణితమ

అత్రాపి పరిసంఖ్యాతమ అధ్యాయానాం మహాత్మనా

135 సప్తషష్టిరదొ పూర్ణా శలొకాగ్రమ అపి మే శృణు

శలొకానాం థవే సహస్రే తు శలొకాః పఞ్చాశథ ఏవ తు

పర్వణ్య అస్మిన సమాఖ్యాతాః సంఖ్యయా పరమర్షిణా

136 ఉథ్యొగపర్వ విజ్ఞేయం పఞ్చమం శృణ్వతః పరమ

ఉపప్లవ్యే నివిష్టేషు పాణ్డవేషు జిగీషయా

థుర్యొధనొ ఽరజునశ చైవ వాసుథేవమ ఉపస్దితౌ

137 సాహాయ్యమ అస్మిన సమరే భవాన నౌ కర్తుమ అర్హతి

ఇత్య ఉక్తే వచనే కృష్ణొ యత్రొవాచ మహామతిః

138 అయుధ్యమానమ ఆత్మానం మన్త్రిణం పురుషర్షభౌ

అక్షౌహిణీం వా సైన్యస్య కస్య వా కిం థథామ్య అహమ

139 వవ్రే థుర్యొధనః సైన్యం మన్థాత్మా యత్ర థుర్మతిః

అయుధ్యమానం సచివం వవ్రే కృష్ణం ధనంజయః

140 సంజయం పరేషయామ ఆస శమార్దం పాణ్డవాన పరతి

యత్ర థూతం మహారాజొ ధృతరాష్ట్రః పరతాపవాన

141 శరుత్వా చ పాణ్డవాన యత్ర వాసుథేవ పురొగమాన

పరజాగరః సంప్రజజ్ఞే ధృతరాష్ట్రస్య చిన్తయా

142 విథురొ యత్ర వాక్యాని విచిత్రాణి హితాని చ

శరావయామ ఆస రాజానం ధృతరాష్ట్రం మనీషిణమ

143 తదా సనత్సుజాతేన యత్రాధ్యాత్మమ అనుత్తమమ

మనస్తాపాన్వితొ రాజా శరావితః శొకలాలసః

144 పరభాతే రాజసమితౌ సంజయొ యత్ర చాభిభొః

ఐకాత్మ్యం వాసుథేవస్య పరొక్తవాన అర్జునస్య చ

145 యత్ర కృష్ణొ థయాపన్నః సంధిమ ఇచ్ఛన మహాయశాః

సవయమ ఆగాచ ఛమం కర్తుం నగరం నాగసాహ్వయమ

146 పరత్యాఖ్యానం చ కృష్ణస్య రాజ్ఞా థుర్యొధనేన వై

శమార్దం యాచమానస్య పక్షయొర ఉభయొర హితమ

147 కర్ణథుర్యొధనాథీనాం థుష్టం విజ్ఞాయ మన్త్రితమ

యొగేశ్వరత్వం కృష్ణేన యత్ర రాజసు థర్శితమ

148 రదమ ఆరొప్య కృష్ణేన యత్ర కర్ణొ ఽనుమన్త్రితః

ఉపాయపూర్వం శౌణ్డీర్యాత పరత్యాఖ్యాతశ చ తేన సః

149 తతశ చాప్య అభినిర్యాత్రా రదాశ్వనరథన్తినామ

నగరాథ ధాస్తిన పురాథ బలసంఖ్యానమ ఏవ చ

150 యత్ర రాజ్ఞా ఉలూకస్య పరేషణం పాణ్డవాన పరతి

శవొ భావిని మహాయుథ్ధే థూత్యేన కరూర వాథినా

రదాతిరద సంఖ్యానమ అమ్బొపాఖ్యానమ ఏవ చ

151 ఏతత సుబహు వృత్తాన్తం పఞ్చమం పర్వ భారతే

ఉథ్యొగపర్వ నిర్థిష్టం సంధివిగ్రహసంశ్రితమ

152 అధ్యాయాః సంఖ్యయా తవ అత్ర షడ అశీతి శతం సమృతమ

శలొకానాం షట సహస్రాణి తావన్త్య ఏవ శతాని చ

153 శలొకాశ చ నవతిః పరొక్తాస తదైవాష్టౌ మహాత్మనా

వయాసేనొథార మతినా పర్వణ్య అస్మింస తపొధనాః

154 అత ఊర్ధ్వం విచిత్రార్దం భీష్మ పర్వ పరచక్షతే

జమ్బూ ఖణ్డ వినిర్మాణం యత్రొక్తం సంజయేన హ

యత్ర యౌధిష్ఠిరం సైన్యం విషాథమ అగమత పరమ

156 కశ్మలం యత్ర పార్దస్య వాసుథేవొ మహామతిః

మొహజం నాశయామ ఆస హేతుభిర మొక్షథర్శనైః

157 శిఖణ్డినం పురస్కృత్య యత్ర పార్దొ మహాధనుః

వినిఘ్నన నిశితైర బాణై రదాథ భీష్మమ అపాతయత

158 షష్ఠమ ఏతన మహాపర్వ భారతే పరికీర్తితమ

అధ్యాయానాం శతం పరొక్తం సప్త థశ తదాపరే

159 పఞ్చ శలొకసహస్రాణి సంఖ్యయాష్టౌ శతాని చ

శలొకాశ చ చతురాశీతిః పర్వణ్య అస్మిన పరకీర్తితాః

వయాసేన వేథవిథుషా సంఖ్యాతా భీష్మ పర్వణి

160 థరొణ పర్వ తతశ చిత్రం బహు వృత్తాన్తమ ఉచ్యతే

యత్ర సంశప్తకాః పార్దమ అపనిన్యూ రణాజిరాత

161 భగథత్తొ మహారాజొ యత్ర శక్రసమొ యుధి

సుప్రతీకేన నాగేన సహ శస్తః కిరీటినా

162 యత్రాభిమన్యుం బహవొ జఘ్నుర లొకమహారదాః

జయథ్రదముఖా బాలం శూరమ అప్రాప్తయౌవనమ

163 హతే ఽభిమన్యౌ కరుథ్ధేన యత్ర పార్దేన సంయుగే

అక్షౌహిణీః సప్త హత్వా హతొ రాజా జయథ్రదః

సంశప్తకావశేషం చ కృతం నిఃశేషమ ఆహవే

164 అలమ్బుసః శరుతాయుశ చ జలసంధశ చ వీర్యవాన

సౌమథత్తిర విరాటశ చ థరుపథశ చ మహారదః

ఘటొత్కచాథయశ చాన్యే నిహతా థరొణ పర్వణి

165 అశ్వత్దామాపి చాత్రైవ థరొణే యుధి నిపాతితే

అస్త్రం పరాథుశ్చకారొగ్రం నారాయణమ అమర్షితః

166 సప్తమం భారతే పర్వ మహథ ఏతథ ఉథాహృతమ

అత్ర తే పృదివీపాలాః పరాయశొ నిధనం గతాః

థరొణ పర్వణి యే శూరా నిర్థిష్టాః పురుషర్షభాః

167 అధ్యాయానాం శతం పరొక్తమ అధ్యాయాః సప్తతిస తదా

అష్టౌ శలొకసహస్రాణి తదా నవ శతాని చ

168 శలొకా నవ తదైవాత్ర సంఖ్యాతాస తత్త్వథర్శినా

పారాశర్యేణ మునినా సంచిన్త్య థరొణ పర్వణి

169 అతః పరం కర్ణ పర్వ పరొచ్యతే పరమాథ్భుతమ

సారద్యే వినియొగశ చ మథ్రరాజస్య ధీమతః

ఆఖ్యాతం యత్ర పౌరాణం తరిపురస్య నిపాతనమ

170 పరయాణే పరుషశ చాత్ర సంవాథః కర్ణ శల్యయొః

హంసకాకీయమ ఆఖ్యానమ అత్రైవాక్షేప సంహితమ

171 అన్యొన్యం పరతి చ కరొధొ యుధిష్ఠిర కిరీటినొః

థవైరదే యత్ర పార్దేన హతః కర్ణొ మహారదః

172 అష్టమం పర్వ నిర్థిష్టమ ఏతథ భారత చిన్తకైః

ఏకొన సప్తతిః పరొక్తా అధ్యాయాః కర్ణ పర్వణి

చత్వార్య ఏవ సహస్రాణి నవ శలొకశతాని చ

173 అతః పరం విచిత్రార్దం శక్య పర్వ పరకీర్తితమ

హతప్రవీరే సైన్యే తు నేతా మథ్రేశ్వరొ ఽభవత

174 వృత్తాని రదయుథ్ధాని కీర్త్యన్తే యత్ర భాగశః

వినాశః కురుముఖ్యానాం శల్య పర్వణి కీర్త్యతే

175 శల్యస్య నిధనం చాత్ర ధర్మరాజాన మహారదాత

గథాయుథ్ధం తు తుములమ అత్రైవ పరికీర్తితమ

సరస్వత్యాశ చ తీర్దానాం పుణ్యతా పరికీర్తితా

176 నవమం పర్వ నిర్థిష్టమ ఏతథ అథ్భుతమ అర్దవత

ఏకొన షష్టిర అధ్యాయాస తత్ర సంఖ్యా విశారథైః

177 సంఖ్యాతా బహు వృత్తాన్తాః శలొకాగ్రం చాత్ర శస్యతే

తరీణి శలొకసహస్రాణి థవే శతే వింశతిస తదా

మునినా సంప్రణీతాని కౌరవాణాం యశొ భృతామ

178 అతః పరం పరవక్ష్యామి సౌప్తికం పర్వ థారుణమ

భగ్నొరుం యత్ర రాజానం థుర్యొధనమ అమర్షణమ

179 వయపయాతేషు పార్దేషు తరయస తే ఽభయాయయూ రదాః

కృతవర్మా కృపొ థరౌణిః సాయాహ్నే రుధిరొక్షితాః

180 పరతిజజ్ఞే థృఢక్రొధొ థరౌణిర యత్ర మహారదః

అహత్వా సర్వపాఞ్చాలాన ధృష్టథ్యుమ్నపురొగమాన

పాణ్డవాంశ చ సహామాత్యాన న విమొక్ష్యామి థంశనమ

181 పరసుప్తాన నిశి విశ్వస్తాన యత్ర తే పురుషర్షభాః

పాఞ్చాలాన సపరీవారాఞ జఘ్నుర థరౌణిపురొగమాః

182 యత్రాముచ్యన్త పార్దాస తే పఞ్చ కృష్ణ బలాశ్రయాత

సాత్యకిశ చ మహేష్వాసః శేషాశ చ నిధనం గతాః

183 థరౌపథీ పుత్రశొకార్తా పితృభ్రాతృవధార్థితా

కృతానశన సంకల్పా యత్ర భర్తౄన ఉపావిశత

184 థరౌపథీ వచనాథ యత్ర భీమొ భీమపరాక్రమః

అన్వధావత సంక్రుథ్ధొ భరథ్వాజం గురొః సుతమ

185 భీమసేన భయాథ యత్ర థైవేనాభిప్రచొథితః

అపాణ్డవాయేతి రుషా థరౌణిర అస్త్రమ అవాసృజత

186 మైవమ ఇత్య అబ్రవీత కృష్ణః శమయంస తస్య తథ వచః

యత్రాస్త్రమ అస్త్రేణ చ తచ ఛమయామ ఆస ఫాల్గునః

187 థరౌణిథ్వైపాయనాథీనాం శాపాశ చాన్యొన్య కారితాః

తొయకర్మణి సర్వేషాం రాజ్ఞామ ఉథకథానికే

188 గూఢొత్పన్నస్య చాఖ్యానం కర్ణస్య పృదయాత్మనః

సుతస్యైతథ ఇహ పరొక్తం థశమం పర్వ సౌప్తికమ

189 అష్టాథశాస్మిన్న అధ్యాయాః పర్వణ్య ఉక్తా మహాత్మనా

శలొకాగ్రమ అత్ర కదితం శతాన్య అష్టౌ తదైవ చ

190 శలొకాశ చ సప్తతిః పరొక్తా యదావథ అభిసంఖ్యయా

సౌప్తికైషీక సంబన్ధే పర్వణ్య అమితబుథ్ధినా

191 అత ఊర్ధ్వమ ఇథం పరాహుః సత్రీ పర్వ కరుణొథయమ

విలాపొ వీర పత్నీనాం యత్రాతికరుణః సమృతః

కరొధావేశః పరసాథశ చ గాన్ధారీ ధృతరాష్ట్రయొః

192 యత్ర తాన కషత్రియాఞ శూరాన థిష్టాన్తాన అనివర్తినః

పుత్రాన భరాతౄన పితౄంశ చైవ థథృశుర నిహతాన రణే

193 యత్ర రాజా మహాప్రాజ్ఞః సర్వధర్మభృతాం వరః

రాజ్ఞాం తాని శరీరాణి థాహయామ ఆస శాస్త్రతః

194 ఏతథ ఏకాథశం పరొక్తం పర్వాతికరుణం మహత

సప్త వింశతిర అధ్యాయాః పర్వణ్య అస్మిన్న ఉథాహృతాః

195 శలొకాః సప్తశతం చాత్ర పఞ్చ సప్తతిర ఉచ్యతే

సంఖయా భారతాఖ్యానం కర్త్రా హయ అత్ర మహాత్మనా

పరణీతం సజ్జన మనొ వైక్లవ్యాశ్రు పరవర్తకమ

196 అతః పరం శాన్తి పర్వ థవాథశం బుథ్ధివర్ధనమ

యత్ర నిర్వేథమ ఆపన్నొ ధర్మరాజొ యుధిష్ఠిరః

ఘాతయిత్వా పితౄన భరాతౄన పుత్రాన సంబన్ధిబాన్ధవాన

197 శాన్తి పర్వణి ధర్మాశ చ వయాఖ్యాతాః శరతల్పికాః

రాజభిర వేథితవ్యా యే సమ్యఙ నయబుభుత్సుభిః

198 ఆపథ ధర్మాశ చ తత్రైవ కాలహేతు పరథర్శకాః

యాన బుథ్ధ్వా పురుషః సమ్యక సర్వజ్ఞత్వమ అవాప్నుయాత

మొక్షధర్మాశ చ కదితా విచిత్రా బహువిస్తరాః

199 థవాథశం పర్వ నిర్థిష్టమ ఏతత పరాజ్ఞజనప్రియమ

పర్వణ్య అత్ర పరిజ్ఞేయమ అధ్యాయానాం శతత్రయమ

తరింశచ చైవ తదాధ్యాయా నవ చైవ తపొధనాః

200 శలొకానాం తు సహస్రాణి కీర్తితాని చతుర్థశ

పఞ్చ చైవ శతాన్య ఆహుః పఞ్చవింశతిసంఖ్యయా

201 అత ఊర్ధ్వం తు విజ్ఞేయమ ఆనుశాసనమ ఉత్తమమ

యత్ర పరకృతిమ ఆపన్నః శరుత్వా ధర్మవినిశ్చయమ

భీష్మాథ భాగీరదీ పుత్రాత కురురాజొ యుధిష్ఠిరః

202 వయవహారొ ఽతర కార్త్స్న్యేన ధర్మార్దీయొ నిథర్శితః

వివిధానాం చ థానానాం ఫలయొగాః పృదగ్విధాః

203 తదా పాత్రవిశేషాశ చ థానానాం చ పరొ విధిః

ఆచార విధియొగశ చ సత్యస్య చ పరా గతిః

204 ఏతత సుబహు వృత్తాన్తమ ఉత్తమం చానుశాసనమ

భీష్మస్యాత్రైవ సంప్రాప్తిః సవర్గస్య పరికీర్తితా

205 ఏతత తరయొథశం పర్వ ధర్మనిశ్చయ కారకమ

అధ్యాయానాం శతం చాత్ర షట చత్వారింశథ ఏవ చ

శలొకానాం తు సహస్రాణి షట సప్తైవ శతాని చ

206 తత ఆశ్వమేధికం నామ పర్వ పరొక్తం చతుర్థశమ

తత సంవర్తమరుత్తీయం యత్రాఖ్యానమ అనుత్తమమ

207 సువర్ణకొశసంప్రాప్తిర జన్మ చొక్తం పరిక్షితః

థగ్ధస్యాస్త్రాగ్నినా పూర్వం కృష్ణాత సంజీవనం పునః

208 చర్యాయాం హయమ ఉత్సృష్టం పాణ్డవస్యానుగచ్ఛతః

తత్ర తత్ర చ యుథ్ధాని రాజపుత్రైర అమర్షణైః

209 చిత్రాఙ్గథాయాః పుత్రేణ పుత్రికాయా ధనంజయః

సంగ్రామే బభ్రు వాహేన సంశయం చాత్ర థర్శితః

అశ్వమేధే మహాయజ్ఞే నకులాఖ్యానమ ఏవ చ

210 ఇత్య ఆశ్వమేధికం పర్వ పరొక్తమ ఏతన మహాథ్భుతమ

అత్రాధ్యాయ శతం తరింశత తరయొ ఽధయాయాశ చ శబ్థితాః

211 తరీణి శలొకసహస్రాణి తావన్త్య ఏవ శతాని చ

వింశతిశ చ తదా శలొకాః సంఖ్యాతాస తత్త్వథర్శినా

212 తత ఆశ్రమవాసాక్యం పర్వ పఞ్చథశం సమృతమ

యత్ర రాజ్యం పరిత్యజ్య గాన్ధారీ సహితొ నృపః

ధృతరాష్ట్రాశ్రమపథం విథురశ చ జగామ హ

213 యం థృష్ట్వా పరస్దితం సాధ్వీ పృదాప్య అనుయయౌ తథా

పుత్రరాజ్యం పరిత్యజ్య గురుశుశ్రూషణే రతా

214 యత్ర రాజా హతాన పుత్రాన పౌత్రాన అన్యాంశ చ పార్దివాన

లొకాన్తర గతాన వీరాన అపశ్యత పునరాగతాన

215 ఋషేః పరసాథాత కృష్ణస్య థృష్ట్వాశ్చర్యమ అనుత్తమమ

తయక్త్వా శొకం సథారశ చ సిథ్ధిం పరమికాం గతః

216 యత్ర ధర్మం సమాశ్రిత్య విథురః సుగతిం గతః

సంజయశ చ మహామాత్రొ విథ్వాన గావల్గణిర వశీ

217 థథర్శ నారథం యత్ర ధర్మరాజొ యుధిష్ఠిరః

నారథాచ చైవ శుశ్రావ వృష్ణీనాం కథనం మహత

218 ఏతథ ఆశ్రమవాసాఖ్యం పూర్వొక్తం సుమహాథ్భుతమ